کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – افراد بسیار حساس (HSP) به افرادی گفته می‌شود که دارای حساسیت پردازش حسی هستند. چنین افرادی با حساسیت عاطفی بالا و افزایش واکنش پذیری نسبت به محرک های بیرونی و درونی مشخص می شوند. البته، همه افراد دارای حساسیت پردازش حسی به عنوان HSP شناسایی نمی شوند.
حواس دقیق، آنها را بسیار ادراکی می کند و باعث می‌شود همه نکات را متوجه شوند، از تغییرات ظریف در مکالمه گرفته تا تغییرات کوچک در محیط پیرامون. این حساسیت هم می تواند مفید باشد و هم چالش. از یک طرف، این امکان را دارند تا عمیقاً با دیگران ارتباط برقرار کنند، فوق العاده خلاق باشند و احساس همدلی بالایی داشته باشند. از طرف دیگر، حساسیت بسیار بالا می‌تواند منجر به احساس درماندگی، استرس و پرخاشگری در افراد شود. همچنین گاهی اوقات دنیا خیلی تاریک یا آشفته به نظر می‌رسد.
با وجود این چالش ها، وجود حساسیت بالا پتانسیل توسعه فردی قابل توجهی دارد. افراد دارای حساسیت بالا با درک ویژگی های منحصر به فرد خود و یادگیری نحوه مدیریت آنها، می توانند نقاط ضعف درک شده خود را به نقاط قوت تبدیل کنند.
در این مطلب سه راهکار متداول و استراتژی‌های عملی برای تبدیل چالش‌های حساسیت بالا به مزیت و غنی‌تر کردن زندگی فردی و حرفه‌ای آورده شده است.
سیل ورودی حسی
تحریک بیش از حد تجربه‌ای متداول برای افراد بسیار حساس است که اغلب احساس می‌کنند تحت تأثیر ورودی‌های حسی مانند صداهای بلند، نورهای بسیار روشن یا فضاهای شلوغ قرار می‌گیرند.
به گفته الین آرون (Elaine Aron) روانشناس و نویسنده تحقیقات بالینی، افرادی که حساسیت بالایی دارند اغلب در طول گذارهای اصلی زندگی دچار تحریک بیش از حد می شوند که نیاز به کنترل سریع در محرک ها، تمرکز و رفتار دارد. حتی تغییرات مثبت مانند تعطیلات، جابجایی، ازدواج، ترفیع شغلی یا بازنشستگی می‌تواند منجر به عوارض جانبی مخربی مانند اختلالات خواب و واکنش های هیجانی شدید شود. این اضافه بار حسی می تواند منجر به خستگی، تحریک پذیری و احساس از دست دادن کنترل شود.
با این حال، حساسیت بالا می تواند نقطه قوت نیز باشد. به عنوان مثال، در مشاغلی مانند طراحی، توانایی آنها در توجه به تفاوت های ظریف (مانند نحوه ترکیب رنگ‌ها، تغییرات جزئی بافت یا خطاهای کوچک در داده ها) به آنها برتری در نقش هایی می دهد که نیاز به مشاهده دقیق و دقت دارند. افزایش آگاهی به آنها امکان می دهد آنچه را که دیگران متوجه نمی‌شوند یا مشاهده نمی‌کنند را ببینند و احساس کنند.
ایجاد محیط هایی که نیازهای شما را برآورده می کند به مدیریت حساسیت کمک می‌کند. اگر نورهای روشن و صداهای بلند طاقت فرسا هستند، از نور ملایم تر، هدفون های حذف نویز یا فضای کاری ساکت تر استفاده کنید. در محیط‌های اجتماعی، اگر گردهمایی‌های بزرگ بیش از حد محرک هستند، مکان‌های کوچک‌تر و صمیمی‌تر مانند یک کافی‌شاپ دنج را به جای رستوران پر سر و صدا انتخاب کنید. (پیشنهاد می‌شود مطلب 3 روش برای غلبه بر طغیان هیجانی را مطالعه کنید.)
پذیرش و مدیریت متفکرانه حساسیت می تواند توانایی و آرامش را به شما ارائه دهد و به شما امکان پیشرفت دهد.
غلبه عاطفی
افراد بسیار حساس اغلب احساسات عمیقی را تجربه می‌کنند، که گاهی اوقات می‌تواند منجر به فشار عاطفی و استرس شود. موقعیت‌های روزمره، مانند دریافت اخبار بد یا پیمایش در روابط، می‌توانند باعث ایجاد احساس نامطلوب یا خستگی ذهنی شود. با این حال، این عمق عاطفی نیز می تواند نقطه قوت قابل توجهی باشد.
مطالعه انجام شده در سال 2021 نشان داد که افراد با حساسیت پردازش حسی بالا (SPS) الگوهای اتصال مغزی متمایزی را نشان می‌دهند. افرادی که پردازش حسی بالاتری داشتند، ارتباط بیشتری در نواحی مغز مرتبط با توجه و احساسات نشان دادند. به طور خاص، آنها ارتباطات قوی‌تری بین هیپوکامپ (hippocampus) و پرکونئوس (precuneus) داشتند. اما ارتباطات ضعیف‌تری بین آمیگدال و نواحی مرتبط با اضطراب و بین هیپوکامپ و مناطق درگیر در پردازش شناختی داشتند، که نشان می‌دهد “حساسیت پردازش حسی بالا” شامل پردازش عمیق‌تر مغز و تأثیرگذاری بر توجه، حافظه و مدیریت هیجانی است.
این پتانسیل برای بینش عاطفی عمیقی که افراد بسیار حساس دارند، به ویژه در مشاغلی مانند مشاوره ارزشمند است، جایی که درک عمیق دیگران بسیار مهم است. علاوه بر این، تجارب عاطفی غنی آنها اغلب به خلاقیت دامن می زند و به آنها امکان می دهد هنر، نوشتن یا موسیقی تولید کنند که عمیقاً با دیگران طنین انداز است. (پیشنهاد می‌شود مطلب آیا تحت تأثیر احساسات خود هستید؟ را مطالعه کنید.)
برای مدیریت شدت عاطفی و حفظ رفاه، راهبردهای زیر را در نظر بگیرید:
- ذهن آگاهی، مدیتیشن و تأمل منظم برای پردازش سالم احساسات. مدیتیشن روزانه می تواند به ایجاد فضای ذهنی برای مشاهده احساسات بدون قضاوت کمک کند. همچنین، نوشتن می تواند به عنوان یک خروجی برای کشف و رها کردن احساسات فروخورده، کاهش بار عاطفی و تقویت وضوح عمل کند.
- یاد بگیرید نه بگویید. در صورت نیاز برای محافظت از انرژی خود نه بگویید و تشخیص دهید که چه زمانی برای بهبودی مجدد به تنهایی نیاز دارید. این ممکن است شامل دور شدن از موقعیت‌های هیجانی یا محدود کردن قرار گرفتن در معرض رسانه‌هایی باشد که احساسات شدیدی را برمی‌انگیزد.
فرسودگی اجتماعی
افراد بسیار حساس اغلب در تعاملات اجتماعی خسته می‌شوند، حتی اگر از گذراندن وقت با دیگران لذت ببرند. جریان مداوم محرک ها توسط مکالمات، زبان بدن و احساسات دیگران می تواند به سرعت منجر به فرسودگی اجتماعی شود. پس از یک رویداد اجتماعی یا حتی یک تعامل انفرادی، ممکن است لازم باشد برای بهبودی مجدد به فضایی آرام عقب نشینی کنند. گاهی اوقات ممکن است این نیاز به زمان استراحت به اشتباه درک شود که باعث می شود افراد بسیار حساس به دلیل اینکه به اندازه همسالان خود از نظر اجتماعی در دسترس نیستند احساس گناه کنند.
با این حال، نیاز به استراحت منظم و زمان آرام نقطه ضعف نیست، بلکه می تواند بازتابی از ماهیت بازتابی فرد باشد. تحقیقی که درسال 2012 انجام شد، اشاره کرد که حواس‌پرتی‌های محیطی بیش از حد، مانند استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی، می‌تواند با تغییر تمرکز از انعکاس درونی به نگرانی‌های بیرونی، مانع مهارت‌های عاطفی اجتماعی شود.
برای افراد بسیار حساس، زمان استراحت به آنها اجازه می دهد تا نشانه های اجتماعی را با دقت بیشتری جذب و تجزیه و تحلیل کنند، که به انرژی و منابع ذهنی بیشتری نیاز دارد. این پردازش عمیق به آنها کمک می کند تا دیگران را در سطح عمیقی درک کنند و با آنها همدلی کنند، مشروط بر اینکه پس از درگیری های اجتماعی برای پردازش و بهبودی زمان بگذارند. (پیشنهاد می‌شود مطلب 4 راهکار برای بهینه سازی سلامت اجتماعی را مطالعه کنید.)
شما می‌توانید نیاز به استراحت را به‌عنوان نقطه قوت با موارد زیر در نظر بگیرید:
- اولویت بندی زمان استراحت: برای جلوگیری از فرسودگی شغلی و حفظ توانایی خود در برقراری ارتباط عمیق با دیگران، به خود فرصت استراحت و ریکاوری بدهید.
- انتخاب محیط ساکت تر: محیط‌های کوچک‌تر و ساکت‌تری را انتخاب کنید که در آنها می‌توان گفت‌وگوهای معنی‌داری را بدون استرس مجامع بزرگ انجام داد.
- تمرکز بر کیفیت و کمیت: از توانایی طبیعی خود برای گوش دادن، همدلی و پاسخ متفکرانه استفاده کنید که منجر به ارتباطات قوی تر و معتبرتر می شود.
درک این نکته مهم است که حساسیت بالا نقص نیست. این ابزاری قدرتمند است که وقتی در آغوش گرفته شود، می‌تواند به زندگی رضایت بخش تر و مرتبط تر منجر شود.
مطالب مشابه:
- 3 نوع حساسیت رفتاری
- خود تخریبی؛ چرا خودتان را عقب نگه می دارید؟
- نقش خشم در پرورش جامعه‌ای دلسوز و هماهنگ
- 7 راهکار برای مقابله با احساس آشفتگی در زندگی
- چرا باید بعد از شکست احساس غمگینی کنیم؟
- سرکوب احساسات و راهکارهایی برای جلوگیری
- هشت عادت تقویت کننده احساس تنهایی
- چگونه شرم ناشی از احساسات را از بین ببریم؟
- درک خودکنترلی و قدرت پذیرش احساسات
- 3 راه برای غلبه بر احساس پوچی
- 12 روش برای توجه به احساسات و بهبود زندگی
- 20 روش برای احساس تنهایی کمتر و ارتباط بیشتر
- ارتباط بیش از حد مودبانه می‌تواند سمی باشد