اختلال نقص توجه یا بیش فعالی (ADHD) کودکان چیست؟

کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – اختلال نقص توجه یا بیش فعالی (ADHD) یک اختلال مبتنی بر مغز یا رشد عصبی می‌باشد که به آن اختلال کمبود توجه نیز می‌گویند. اغلب اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود و به 3 دسته تقسیم بندی می‌شود:

بیش فعالی (ADHD) ترکیبی. رایج ترین نوع بیش فعالی می‌باشد و کودکان مبتلا به این نوع از بیش فعالی تکانشگر و بی‌قرار هستند. همچنین، این کودکان در توجه مشکل دارند و به راحتی حواسشان پرت می‌شود.

بیش فعالی (ADHD) تکانشی/بی‌قرار. این نادر ترین نوع بیش فعالی است. کودکان مبتلا به این نوع از بیش فعالی تکانشگر و بی‌قرار هستند. اما در توجه کردن مشکلی ندارند.

بیش فعالی (ADHD) بی‌توجه/حواس پرت. کودکان مبتلا به این نوع اغلب بی‌توجه هستند و به راحتی حواسشان پرت می‌شود.

علت بیش فعالی (ADHD) در کودک چیست؟

علت دقیق بیش فعالی ناشناخته است. اما تحقیقات نشان می‌دهد که ژنتیکی است. بیش فعالی مشکلی مبتنی بر مغز است و کودکان مبتلا به بیش فعالی سطح کمی از یک ماده شیمیایی مغز به نام دوپامین (dopamine) را دارند. مطالعات نشان می‌دهد که متابولیسم مغز در کودکان مبتلا به بیش فعالی در بخش هایی از مغز که توجه، قضاوت اجتماعی و حرکت را کنترل می‌کنند، کمتر است.

کدام کودکان در معرض خطر بیش فعالی (ADHD) هستند؟

بیش فعالی تمایل دارد در خانواده ها ایجاد شود. بسیاری از والدین کودکان مبتلا به بیش فعالی در جوانی علائم بیش فعالی را داشتند. این اختلال اغلب در برادران و خواهران یک خانواده دیده می‌شود و پسران بیشتر از دختران به بیش فعالی از نوع تکانشی یا ترکیبی مبتلا هستند.

موارد دیگری که ممکن است خطر بیش فعالی را افزایش دهند عبارتند از:

مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری
قرار گرفتن در معرض سرب در دوران کودکی
صدمات مغزی
وزن کم هنگام تولد

علائم بیش فعالی (ADHD) در کودک چیست؟

هر کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد. ممکن است در توجه کردن مشکل داشته باشند ویا تکانشی و بی‌قرار باشد. این علائم اغلب با هم اتفاق می‌افتند، اما ممکن است جدا گانه نیز اتفاق بیفتد. در زیر شایع ترین علائم بیش فعالی به تفکیک آورده شده است.

بی توجهی:

طول توجه کوتاهی نسبت به سن دارد.
برای گوش دادن به دیگران مشکل دارد.
برای رسیدگی به جزئیات مشکل دارد.
به راحتی حواسش پرت می‌شود.
فراموشکار است.
مهارت های سازمانی ضعیفی نسبت به سن دارد.
مهارت های مطالعه ضعیفی نسبت به سن دارد.

تکانشگری:

اغلب حرف دیگران را قطع می‌کند.
به سختی منتظر نوبت خود در مدرسه یا بازی های اجتماعی است.
تمایل دارد به جای منتظر ماندن برای فراخوانی، پاسخ‌ها را واضح کند.
اغلب بدون فکر کردن قبل از اقدام، ریسک می‌کند.

بیش فعالی:

به نظر می‌رسد همیشه در حرکت است. می‌دود یا صعود می‌کند و مواقعی بدون هدف مشخصی حرکت می‌کند.
برای ماندن روی صندلی مشکل دارد.
وقتی روی صندلی می‌نشینید با دست‌های خود بی‌قرار می‌شود یا تکان می‌خورد.
زیاد حرف میزند.
برای انجام فعالیت های آرام مشکل دارد.
بارها و بارها چیزهایی را از دست می‌دهد یا فراموش می‌کند.
قادر به ماندن در کار نیست و بدون انجام کاری از یک کار به کار دیگر می رود.

به خاطر داشته باشید که بسیاری از این علائم ممکن است در کودکان و نوجوانانی که بیش فعالی ندارند رخ دهد. بخش کلیدی تشخیص این است که علائم باید به شدت بر عملکرد کودک در خانه و مدرسه تأثیر بگذارد. برای تشخیص و اطمینان بهتر است به روانشناس متخصص مراجعه کنید.

بیش فعالی (ADHD) چگونه در کودک تشخیص داده می‌شود؟

متخصص روانشناس کودک می‌تواند ADHD را تشخیص دهد. برای انجام این کار، آنها با والدین و معلمان صحبت می‌کنند و با کودک شما ملاقات می‌کنند. همچنین، تشخیص به نتایج آزمایشات فیزیکی، سیستم عصبی و سلامت روان بستگی دارد. ممکن است از آزمایش‌های خاصی برای رد سایر مشکلات سلامتی استفاده شود. دیگران ممکن است مهارت های تفکر و مجموعه مهارت های خاصی را بررسی کنند.

درمان بیش فعالی (ADHD) در کودکان چگونه انجام می‌شود؟

درمان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. همچنین به شدت وضعیت بیش فعالی نیز بستگی دارد. درمان بیش فعالی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروهای محرک روانی. این داروها به تعادل مواد شیمیایی در مغز کمک می‌کنند. آنها به تمرکز مغز کمک می‌کنند و ممکن است علائم اصلی بیش فعالی را کاهش دهند.
داروهای غیر محرک. اینها می‌توانند به کاهش علائم بیش فعالی کمک کنند و اغلب همراه با داروهای محرک برای نتایج بهتر استفاده می‌شوند.
آموزش مدیریت رفتار برای والدین. تربیت کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است سخت باشد. بیش فعالی می‌تواند چالش هایی ایجاد کند که باعث ایجاد استرس در خانواده می‌شود. کلاس های مهارت های مدیریت رفتار برای والدین می‌تواند به کاهش استرس برای همه اعضای خانواده کمک کند. این آموزش اغلب به صورت گروه درمانی انجام می‌شود که حمایت والدین به یکدیگر را تشویق می‌کند. در گروه درمانی، اغلب تکنیک های مدیریت رفتار، تکنیک های بهبود رفتارهای هدفمند مانند تکمیل تکالیف مدرسه آموزش داده می‌شود و در مورد مسائل مختلف بحث و تبادل نظر می‌شود.
درمان از طریق خود مدیریتی، برنامه های آموزشی و کمک از طریق مدرسه نیز می‌تواند یاری دهنده باشد.

چگونه می توانم از بیش فعالی (ADHD) کودک جلوگیری کنم؟

متخصصین سلامت روان هنوز نمی‌دانند چگونه می‌توان از بیش فعالی (ADHD) در کودکان جلوگیری کرد. اما درمان زودهنگام بیش فعالی می‌تواند علائم را کاهش دهد و رشد طبیعی کودک شما را تقویت کند. همچنین می‌تواند کیفیت زندگی فرزند شما را بهبود بخشد.

چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم با بیش فعالی (ADHD) زندگی کند؟

برای این منظور، در زیر مواردی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به فرزند خود انجام دهید:

به جلسات مشاوره و درمانی فرزندتان پایبند باشید.
با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی فرزندتان در مورد سایر ارائه دهندگانی که در مراقبت از فرزند شما مشارکت خواهند داشت صحبت کنید. فرزند شما ممکن است لازم باشد از مشاوران، مددکاران اجتماعی، روانشناسان، مشاوران مدرسه، معلمان و روانپزشکان مراقبت درمانی دریافت کند.
به برنامه های درمانی رفتاری و آموزشی پایبند باشید.
داروها را طبق دستور تجویز کنید.
در مورد بیش فعالی فرزندتان با دیگران صحبت کنید. با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی فرزندتان و مدرسه برای ایجاد یک برنامه درمانی همکاری کنید.
برای پشتیبانی از خدمات کلینیک روانشناسی آوان استفاده کنید. بیش فعالی فرزند شما می‌تواند استرس‌زا باشد. ارتباط از طریق گروه درمانی با سایر والدینی که فرزند مبتلا به بیش فعالی دارند می‌تواند بسیار مفید باشد.

نکات کلیدی در مورد بیش فعالی (ADHD) در کودکان

بیش فعالی اغلب برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود. کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است در توجه کردن مشکل داشته باشد. آنها همچنین ممکن است تکانشی و بی‌قرار باشند.
علت بیش فعالی کودک شما ممکن است ژنتیکی باشد که تمایل دارد در خانواده ها پدیدار شود.
متخصص روانشناس کودک پس از مشاهده رفتار کودک و انجام آزمایشات خاص، بیش فعالی کودک را تشخیص می‌دهد.
درمان اغلب شامل دارو می‌باشد و همچنین والدین ممکن است در زمینه مهارت‌های مدیریت رفتار آموزش ببینند. در مدرسه فرزند شما ممکن است آموزش های خود مدیریتی بگذراند و اگر مدرسه فرزند شما چنین آموزشی ارائه نمی‌دهد، پیشنهاد می‌شود از مدیر مدرسه درخواست کنید.

نکات بیشتر:

نکاتی که به شما کمک می‌کند از ملاقات با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی فرزندتان بیشترین بهره را ببرید:

دلیل بازدید و اتفاقی که می‌خواهید بیفتد را بدانید.
قبل از بازدید، سؤالاتی را که می‌خواهید به آنها پاسخ داده شود را یادداشت کنید.
در ویزیت، نام تشخیص جدید و هرگونه دارو، درمان یا آزمایش جدید را یادداشت کنید. همچنین هر دستورالعمل جدیدی که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی برای فرزندتان به شما می‌دهد را یادداشت کنید.
بدانید که چرا یک دارو یا درمان جدید تجویز می‌شود و چگونه به کودک شما کمک می‌کند. همچنین بدانید که چه عوارضی دارد.
بپرسید که آیا می‌توان وضعیت فرزندتان را به روش های دیگری درمان کرد.
بدانید چرا آزمایش یا روش توصیه می‌شود و نتایج چه معنایی می‌تواند داشته باشد.
بدانید که اگر فرزندتان دارو را مصرف نکند یا آزمایش یا روش درمانی را انجام ندهد، چه اتفاقی خواهد افتاد و چه کاری باید انجام دهید.
اگر فرزندتان قرار ملاقات بعدی دارد، تاریخ، زمان و هدف آن ملاقات را یادداشت کنید.
بدانید چگونه می‌توانید پس از ساعات اداری با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی فرزندتان تماس بگیرید. اگر فرزندتان بیمار شود و سؤالی دارید یا نیاز به مشاوره دارید، این مهم است.

محمد امین مختاریان

مطالب مشابه: