کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – تصور کنید با یک سری اتفاقات ناگوار روبرو می شوید که هر کاری انجام دهید، به نظر می رسد چیزی تغییر نمی کند. این احساس ناتوانی میتواند چنان ریشهدار شود که حتی زمانی که شرایط بهبود مییابد، شما منفعل و تسلیم باقی میمانید. این وضعیت روانی که به عنوان درماندگی آموخته شده شناخته می شود، برای اولین بار توسط محققانی شناسایی شد که متوجه شدند این فقط خود رویدادهای نامطلوب نیست، بلکه درک ترومای غیرقابل اجتناب است که منجر به این حالت می شود. افرادی که در چنگال درماندگی آموخته شده گرفتار شده اند، بر این باورند که تلاش های آنها بیهوده است و حتی زمانی که قدرت تغییر وضعیت خود را دارند، منجر به عدم اقدام می شود.
درک درماندگی آموخته شده
درماندگی آموخته شده زمانی به وجود می آید که افراد در معرض رویدادهای غیرقابل کنترلی قرار می گیرند و به این باور می رسند که قدرتی برای تغییر شرایط خود ندارند. این وضعیت به طور گسترده توسط روانشناسان مارتین سلیگمن (Martin Seligman) و استیون مایر (Steven Maier)، که آزمایشاتی را با سگ هایی که در معرض شوک الکتریکی قرار داشتند، مورد مطالعه قرار گرفت. آنها دریافتند سگ هایی که نمی توانند از شوک ها فرار کنند، در نهایت تلاش برای اجتناب از شوک را متوقف کردند، حتی زمانی که امکان فرار وجود داشت. این رفتار «درماندگی آموخته شده» نامیده شد.
تحقیقات بعدی نشان داد که یک سوم انسانها دچار درماندگی آموخته نمیشوند. این مشاهدات منجر به تحقیقات بیشتر در مورد اینکه چه چیزی باعث میشود برخی افراد از این وضعیت مصون باشند، انجامید. آنها دریافتند که یک عامل کلیدی سبک توضیحی افراد است. اینکه چگونه آنها علل رویدادهای منفی را تفسیر و توضیح می دهند.
سبک های توضیحی
سبک توضیحی به چگونگی تبیین علل وقایع زندگی توسط افراد اشاره دارد. خوش بین ها تمایل دارند رویدادهای منفی را موقتی، خاص و بیرونی ببینند، در حالی که بدبین ها آن ها را دائمی، فراگیر و درونی می دانند. به عنوان مثال، یک فرد خوشبین که در آزمون مردود می شود ممکن است فکر کند: «این بار به اندازه کافی مطالعه نکردم» در حالی که یک فرد بدبین ممکن است فکر کند: «من احمق هستم و همیشه شکست می خورم».
تحقیقات سلیگمن نشان داد که افراد خوش بین کمتر به درماندگی آموخته شده مبتلا می شوند زیرا آنها رویدادهای بد را موقتی و قابل تغییر می دانند. در مقابل، بدبین ها بیشتر مستعد درماندگی آموخته شده هستند زیرا رویدادهای بد را دائمی و فراگیر می بینند که منجر به تسلیم شدن احساسات می شود. (پیشنهاد میشود مطلب مثبت اندیشی غیر سمی را مطالعه کنید.)
اثرات درماندگی آموخته شده بر روابط
درماندگی آموخته شده میتواند عمیقاً بر روابط شخصی تأثیر بگذارد و چرخهای از منفیگرایی و جدایی ایجاد کند. افرادی که احساس درماندگی می کنند بیشتر احتمال دارد افسردگی، اضطراب و عزت نفس پایین را تجربه کنند، که همگی می توانند روابط را تحت فشار قرار دهند.
اختلال در ارتباطات: افراد درمانده ممکن است برای برقراری ارتباط موثر و بیان نیازها و احساسات خود با مشکل مواجه شوند که منجر به سوء تفاهم و درگیری می شود. به عنوان مثال، فردی که احساس درماندگی می کند ممکن است در هنگام مواجهه با مسائل مربوط به رابطه، کناره گیری کرده و بی ارتباط شود و شریک زندگی خود را ناامید و سردرگم کند. (پیشنهاد میشود مطلب سلام غریبه؛ غلبه بر ترس برقراری ارتباط را مطالعه کنید.)
فقدان ابتکار: در روابط، ابتکار عمل برای حفظ صمیمیت و ارتباط بسیار مهم است. درماندگی آموخته شده می تواند باعث کناره گیری و منفعل شدن افراد شود و منتظر بمانند تا شریک زندگی آنها تمام اقدامات را انجام دهد. این می تواند منجر به عدم تعادل شود که در آن یکی از شرکا احساس فشار بیش از حد می کند و دیگری به طور فزاینده ای احساس قطع ارتباط می کند. به عنوان مثال، اگر یکی از طرفین دائماً از برنامهریزی فعالیتها یا تصمیمگیری اجتناب کند، دیگری ممکن است احساس عدم حمایت و ناامیدی کند. (پیشنهاد میشود مطلب راهکار هایی برای پرورش و توسعه خلاقیت را مطالعه کنید.)
فاصله عاطفی: احساس درماندگی اغلب با احساس انزوا و فاصله عاطفی همراه است. فردی که معتقد است هیچ کنترلی بر زندگی خود ندارد، ممکن است از نظر عاطفی جدا شود تا از درد بیشتر محافظت کند. این جدایی می تواند حفظ روابط نزدیک و حمایتی را دشوار کند. به عنوان مثال، شخصی که احساس درماندگی می کند ممکن است ابراز محبت یا به اشتراک گذاشتن افکار شخصی خود را متوقف کند و منجر به شکاف عاطفی فزاینده شود. (پیشنهاد میشود مطلب چرا در برقراری رابطه عاطفی شکست میخورم؟ را مطالعه کنید.)
چرخه منفی: درماندگی آموخته شده می تواند پیشگویی خودجوش ایجاد کند که در آن عدم اقدام فرد منجر به پیامدهای منفی می شود و اعتقاد او به درماندگی را تقویت می کند. این چرخه می تواند در روابط آسیب زا باشد، زیرا ممکن است شریک زندگی در الگوی منفی گرایی و ناامیدی قرار گیرد. به عنوان مثال، فردی که معتقد است نمی تواند رابطه خود را بهبود بخشد، ممکن است از تلاش دست بکشد، که منجر به وخامت بیشتر و تقویت احساس درماندگی او شود. (پیشنهاد میشود مطلب سوگیری منفی و تاثیر آن بر سلامت روان و روابط را مطالعه کنید.)
شکستن چرخه
خوش بینی می تواند به عنوان پادزهری قوی برای درماندگی آموخته شده عمل کند. آموزش افراد به اتخاذ سبک توضیحی خوش بینانه تر می تواند از احساس درماندگی جلوگیری کرده و آن را کاهش دهد. خوش بینی مهارتی است که می توان آن را آموخت و پرورش داد و فواید بی شماری برای سلامت روان و روابط فراهم می کند.
در زیر پنج راه برای تقویت خوش بینی و مقابله با درماندگی آموخته شده وجود دارد:
آموزش خوش بینی: آموزش خوش بینی شامل کمک به افراد است که افکار بدبینانه خود را بشناسند و به چالش بکشند و آنها را با افکار واقعی تر و مثبت جایگزین کنند. تکنیکهای شناختی-رفتاری میتوانند در این فرآیند مؤثر باشند، زیرا بر شناسایی الگوهای فکری منفی و ایجاد جایگزینهای سالمتر تمرکز میکنند. (پیشنهاد میشود مطلب 5 راهکار برای غلبه بر بدبینی را مطالعه کنید.)
بازسازی شناختی: این تکنیک شامل شناسایی افکار منفی، به چالش کشیدن اعتبار آنها و جایگزینی آنها با افکار مثبت و واقعی تر است. به عنوان مثال، به جای این که فکر کنید “من هرگز نمی توانم رابطه خود را بهبود بخشم” ممکن است فکر کنید، “من می توانم برای بهبود رابطه خود قدم بردارم و در صورت نیاز می توانم به دنبال کمک باشم.” (پیشنهاد میشود مطلب پیمایش در میان سوگیری های شناختی را مطالعه کنید.)
جملات تاکیدی مثبت: تشویق افراد به استفاده از جملات تاکیدی مثبت می تواند به تقویت ذهنیت خوش بینانه کمک کند. عباراتی مانند “من قادر به تغییر هستم” و “من می توانم با چالش ها کنار بیایم” می تواند اعتماد به نفس و انعطاف پذیری را افزایش دهد. (پیشنهاد میشود مطلب چگونه با خودمان صحبت کنیم را مطالعه کنید.)
تمرین شکرگزاری: تمرکز بر قدردانی می تواند توجه را از رویدادهای منفی منحرف کند و جنبه های مثبت زندگی را برجسته کند. تمرین قدردانی به طور منظم می تواند بهزیستی کلی را بهبود بخشد و رضایت از رابطه را نیز بهبود بخشد. (پیشنهاد میشود مطلب پرورش عادت شکرگزاری و قدردانی برای افزایش بهزیستی را مطالعه کنید.)
تعیین هدف: تعیین و دستیابی به اهداف کوچک و قابل مدیریت می تواند به ایجاد حس کنترل و موفقیت کمک کند. این رویکرد می تواند به تدریج ذهنیت فرد را از درماندگی به توانمندی تغییر دهد. (پیشنهاد میشود مطلب چرا تجسم اهداف و رویاهایتان کارساز نیست؟ را مطالعه کنید.)
در ادامه پنج فایده خوشبینی برای سلامت روانی و روابط وجود دارد.
تاب آوری: افراد خوش بین در مقابل سختی ها انعطاف پذیرتر هستند. آنها بیشتر به چالش ها به عنوان فرصت هایی برای رشد نگاه می کنند و برای رویارویی با شکست ها مجهزتر هستند. این انعطافپذیری میتواند پویایی روابط را با تقویت رویکردی مثبت و پویا برای حل مسئله بهبود بخشد. برای مثال، یک زوج خوش بین ممکن است اختلاف نظر را فرصتی برای درک بهتر یکدیگر بدانند تا تهدیدی برای رابطه شان. (پیشنهاد میشود مطلب تابآوری شما چقدر است؟ را مطالعه کنید.)
ارتباطات پیشرفته: یک دیدگاه خوش بینانه، ارتباطات باز و مثبت را تشویق می کند. افراد خوش بین تمایل بیشتری دارند تا نیازها و احساسات خود را به صورت سازنده بیان کنند که منجر به درک و همکاری بهتر در روابط می شود. به عنوان مثال، یک فرد خوش بین ممکن است به جای سکوت در طول تنش، بگوید: “من از اتفاقی که افتاده احساس ناراحتی می کنم، اما معتقدم که می توانیم با هم از آن عبور کنیم.” (پیشنهاد میشود مطلب 4 مهارت کلیدی برای ایجاد هوش هیجانی را مطالعه کنید.)
ابتکار: افراد خوش بین به احتمال بیشتری ابتکار عمل می کنند و فعالانه در روابط خود مشارکت می کنند. این رفتار فعالانه می تواند صمیمیت و ارتباط را افزایش دهد، زیرا هر دو شریک به رشد و موفقیت رابطه کمک می کنند. برای مثال، یک فرد خوش بین ممکن است برای قرار ملاقات های منظم برنامه ریزی کند یا شریک زندگی خود را با حرکات متفکرانه غافلگیر کند. (پیشنهاد میشود مطلب پرورش دلبستگی ایمن و ایجاد روابط سالم را مطالعه کنید.)
چرخه های مثبت: با اتخاذ سبک توضیحی خوش بینانه، افراد می توانند چرخه منفی گرایی مرتبط با درماندگی آموخته شده را بشکنند. مثبت اندیشی منجر به اقدامات مثبت می شود که به نوبه خود منجر به نتایج مثبت می شود و این باور را در مورد توانایی فرد برای تأثیرگذاری بر زندگی خود تقویت می کند. به عنوان مثال، فردی که به چالش های روابط خود به عنوان چالش هایی قابل حل نگاه می کند، به احتمال زیاد گام های سازنده ای برمیدارد که منجر به پیشرفت هایی می شود که اعتماد به نفس او را بیشتر می کند. (پیشنهاد میشود مطلب چگونه به متفکری مثبت اندیش تبدیل شویم را مطالعه کنید.)
حمایت اجتماعی: افراد خوش بین اغلب شبکه های اجتماعی قوی ایجاد می کنند که از آنها حمایت و آنها را تشویق می کنند. تعامل با دوستان و خانواده حامی می تواند به افراد کمک کند دیدگاه مثبتی داشته باشند و در برابر استرس و ناملایمات محافظت کنند. به عنوان مثال، بحث در مورد چالش ها با یک دوست قابل اعتماد می تواند دیدگاه ها و راه حل های جدیدی را ارائه دهد و خوش بینی و انعطاف پذیری را تقویت کند. (پیشنهاد میشود مطلب 7 نکته برای ایجاد روابط اجتماعی قوی تر را مطالعه کنید.)
تغییر رابطه شما
درماندگی آموخته شده می تواند تأثیرات مخربی بر روابط داشته باشد و منجر به شکست ارتباطات، فاصله عاطفی و چرخه های منفی شود. با این حال، با پرورش خوشبینی و آموزش افراد برای اتخاذ سبک توضیحی مثبت، میتوان این اثرات را کاهش داد و روابط سالمتر و انعطافپذیرتری ایجاد کرد. خوش بینی مهارتی است که می توان آن را آموخت و توسعه داد و راهی برای نشاط بیشتر، بهبود سلامت روانی و ارتباطات قوی تر و رضایت بخش تر با دیگران ارائه می دهد.
“بزرگترین ضعف ما در تسلیم شدن است. مطمئن ترین راه برای موفقیت همیشه این است که فقط یک بار دیگر تلاش کنیم.” – توماس ادیسون
محمد امین مختاریان
مطالب مشابه:
- تله سازگاری در روابط عاطفی و اجتماعی
- راهبرد تسلیم نشدن
- توجه به نقاط قوت به جای شکنندگی
- آیا خوش بینی می تواند به ما در رسیدن به اهدافمان کمک کند؟ + آزمون
- غفلت عاطفی و احساس گناه؛ جفتی ناخوشایند.
- 7 ویژگی افرادی که تابآوری بالایی دارند
- رهایی از جلب خشنودی و رضایت دیگران
- آیا در رابطه خود بیش از حد انعطاف پذیر هستید؟
- راهنمای افزایش اعتماد به نفس و ایجاد عزت نفس + سوالات متداول
- استفاده از شهود برای تصمیم گیری بیعیب و نقص
- عشق به خود، زیربنای روابط قوی
- 5 نکته برای احترام به خود
- چگونه نگرانی از آینده مبهم را متوقف کنیم
- 3 ایده از ارسطو برای ساختن یک زندگی خوب
- 5 ذهنیت روانشناختی که برای موفقیت نیاز دارید
- قدرت شگفت انگیز ابهام
- 5 عادت ضروری برای داشتن زندگی با نشاط
- چگونه از عادت های بد برای توسعه خودمان استفاده کنیم؟
- 7 عادت فکری افراد امیدوار