کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – “بین محرک و پاسخ، فضایی وجود دارد. در آن فضا قدرت ما برای انتخاب پاسخمان نهفته است و در پاسخ ما رشد و آزادی ما نهفته است.” این نقل قول که اغلب به روان‌پزشک اتریشی ویکتور فرانکل نسبت داده می‌شود، بر مفهومی حیاتی تأکید می‌کند که وقتی به طور کامل درک و اجرا شود، می‌تواند به طور بالقوه زندگی ما را متحول کند.
درک مدل محرک-پاسخ
در اصل، مدل محرک-پاسخ سنگ بنای روانشناسی رفتاری است. این مدل فرض می‌کند که یک محرک (هر رویداد یا موقعیت خارجی) پاسخی را برمی‌انگیزد که معمولاً به عنوان رفتاری فوری و غیر ارادی در نظر گرفته می‌شود. تفاسیر سنتی از این مدل نشان دهنده واکنش مستقیم و تقریباً مکانیکی به محرک ها است که ظاهراً فضای کمی برای کنشگری یا تامل باقی می گذارد. با این حال، این چشم انداز ماهیت پیچیده رفتار انسان را ساده می کند و یک جزء مهم (فضای انتخاب) را نادیده می گیرد.
مفهوم شکاف بین محرک و پاسخ این ایده را معرفی می کند که یک لحظه زودگذر وجود دارد (یک مکث) که در طی آن ما این اختیار را داریم که واکنش خود را انتخاب کنیم. این فاصله صرفاً یک تردید کوتاه نیست، بلکه فرصتی برای تصمیم گیری آگاهانه است. با تصدیق و استفاده از این مکث، می‌توانیم از واکنش‌های همیشگی فراتر رفته و پاسخ‌هایی را انتخاب کنیم که منعکس‌کننده ارزش‌ها و آرزوهای بلندمدت ما هستند.
قدرت انتخاب
در این شکاف است که قدرت انتخاب نهفته است. این لحظه به ما اجازه می دهد تا بر واکنش های خود تأثیر بگذاریم و از این طریق به طور فعال مسیر زندگی خود را شکل دهیم. تصدیق این قدرت ما را از دریافت کنندگان منفعل شرایط بیرونی به شرکت کنندگان فعال در اصلاح رفتارمان تبدیل می کند.
به عنوان مثال، سناریوی دریافت بازخورد انتقادی در محل کار را در نظر بگیرید. محرک فوری (تفسیر انتقادی) ممکن است به طور غریزی باعث ایجاد حالت تدافعی یا رنجش شود. با این حال، اگر فضای مداخله‌گر را بشناسیم، می‌توانیم به جای آن پاسخی سازنده بدهیم. شاید مکث کنیم، بازخوردها را به طور عینی تأمل کنیم و در گفت وگویی شرکت کنیم که رشد و تفاهم را تقویت می کند. این تغییر از یک موضع واکنشی به یک موضع فعال، روابط حرفه ای ما را تقویت می کند و به طور قابل توجهی به توسعه فردی ما کمک می کند. (پیشنهاد می‌شود مطلب چرا رها کردن منتقد درونی سخت است را مطالعه کنید.)
رشد از طریق پاسخ های ارادی
تکامل فردی ما عمیقاً با انتخاب های ما در پاسخ به دنیای اطرافمان در هم تنیده است. انتخاب آگاهانه به جای واکنش تکانشی، راه را برای خودسازی واقعی هموار می کند. توسعه خودآگاهی برای تشخیص شکاف بین محرک و پاسخ ضروری است و ما را قادر می‌سازد واکنش‌هایی را انتخاب کنیم که با اهداف کلی زندگی‌مان هماهنگ‌تر باشند. (پیشنهاد می‌شود مطلب 5 سوال برای درک بهتر خود را مطالعه کنید.)
پذیرش چالش ها به عنوان فرصت
هنگامی که با یک ذهنیت آگاهانه برخورد کنیم، چالش های روزمره می توانند به عنوان محور هایی برای رشد عمل کنند. توانایی مدیریت پاسخ‌هایمان به موقعیت‌های مختلف (موقعیت های روزمره مثل ترافیک ویا پیچیدگی درگیری‌های بین فردی) می‌تواند به طور چشمگیری بر رفاه ذهنی و عاطفی ما تأثیر بگذارد. (پیشنهاد می‌شود مطلب قدرت پذیرش عدم قطعیت را مطالعه کنید.)
قدرت تغییردهنده پاسخ
پذیرفتن فضای بین محرک و پاسخ بر رشد فردی تأثیر می گذارد و تعاملات ما با دیگران را غنی می کند. با انتخاب آگاهانه پاسخ‌هایمان، می‌توانیم روابط خود را بهبود بخشیم، ارتباطات را تقویت کنیم و جامعه دلسوزتری بسازیم. برای مثال، پاسخ دادن با همدلی و درک به جای عصبانیت یا ناامیدی می‌تواند منجر به نتایج سازنده‌تر و هماهنگ‌تر در موقعیت‌های چالش برانگیز شود. (پیشنهاد می‌شود مطلب 7 نکته برای ایجاد روابط اجتماعی قوی تر را مطالعه کنید.)
گام های عملی برای مهار فضا
برای اجرای عملی این مفهوم، با توجه بیشتر به واکنش های خود در موقعیت های روزمره شروع کنید. به زمانی که یک واکنش هیجانی قوی احساس می کنید توجه کنید و لحظه ای مکث کنید. از این مکث برای تأمل در گزینه های مختلف پاسخ استفاده کنید و یکی را انتخاب کنید که با ارزش ها و نتایج دلخواه شما همسو باشد. تکنیک هایی مانند تنفس عمیق، شمردن تا ده یا تأمل در مورد عواقب احتمالی می تواند به گسترش این فضا کمک کند و به شما کنترل بیشتری بر واکنش های خود بدهد.
نقش عادت در پاسخ
ایجاد عادات جدید پاسخگویی مستلزم تمرین مداوم است. استفاده از فضای بین محرک و پاسخ به تدریج به بخشی طبیعی از رفتار شما تبدیل می شود. این تغییر می تواند منجر به تغییرات پایدار در نحوه تعامل شما با جهان شود و انعطاف پذیری هیجانی و مهارت های تصمیم گیری شما را افزایش دهد. (پیشنهاد می‌شود مطلب چگونه برای رشد فردی شجاعت داشته باشیم را مطالعه کنید.)
بازتاب های روزانه
به تعاملات و چالش های روزانه خود فکر کنید. چند وقت یکبار مکث می کنید تا پاسخ های خود را در نظر بگیرید؟ با گنجاندن لحظات کوچک تفکر در روال خود شروع کنید و مشاهده کنید که چگونه این امر بر تعاملات و رفاه شما تأثیر می گذارد. در تمرین‌های ذهن‌آگاهی شرکت کنید، بازتاب خود را در آغوش بگیرید و فعالانه پاسخ‌هایی را انتخاب کنید که باعث رشد و آزادی می‌شوند.
فضا را در آغوش بگیرید
فضای بین محرک و پاسخ یک مفهوم قدرتمند است که پتانسیل رشد و آزادی فردی را ارائه می دهد. با شناخت و استفاده از این فضا، می‌توانیم انتخاب‌های آگاهانه‌ای داشته باشیم که با ارزش‌ها و اهداف ما همسو باشد و منجر به زندگی رضایت‌بخش‌تر و قدرتمندتر شود. فضا را در آغوش بگیرید و در سفر خود به سوی رشد و آزادی، قدرت دگرگون کننده پاسخ های آگاهانه را کشف کنید.
محمد امین مختاریان
مطالب مشابه: