نکات کلیدی این مطلب:
- از نظر رواقیون، فضیلت برای سعادت هم لازم و هم مطلوب است.
- خودسازی مستلزم رشد در خرد است.
- موردی که باید از آن ترسید مرگ، بیماری، فقر و درد نیست.
کلینیک روانشناسی و مددکاری آوان – بیش از 2000 سال پیش، فیلسوفان رواقی (فیلسوفانی که با آمیختن منطق، طبیعت و علم اخلاق، شرح واحدی از جهان ارائه میدهند.) از یونان و روم باستان روشی قابل اعتماد را برای داشتن زندگی رضایت بخش فرض کردند. دستور العمل آنها این بود که “با فضیلت شوید”. فضیلت از نظر آنان کمال عقل و عقلانیت انسان است. با پرورش فضیلتها، ما نه تنها میتوانیم خودمان را با بهترین جنبه های خودمان هماهنگ کنیم، بلکه میتوانیم با طبیعت همسو باشیم. مارکوس اورلیوس (Marcus Aurelius) نوشت: «کسی که با خودش هماهنگ است، در هماهنگی با کیهان زندگی میکند.
انسان ها می توانند در سطوح مختلف در هماهنگی با طبیعت زندگی کنند. به این معنا که:
- خود را به گونهای هدایت کنیم که در تضاد با جهان نباشیم (پذیرفتن رویدادها در زمان وقوع و واکنش مناسب).
- با طبیعت خود همسو و در توافق باشیم (مثلاً با مراقبت از نیازهای فیزیولوژیکی خود)
- از ویژگی منحصر به انسان یعنی هوش و منطق آگاه باشیم و استفاده کنیم (مثلاً منطقی بودن و اجتماعی بودن).
- در زندگی، با ماهیت فردی خودمان در توافق باشیم (در نظر گرفتن مجموعه خاصی از نقاط قوت، استعدادها ضعف ها و شرایط خاص)
ویلیام استفنز 11 آموزه ساده اما عمیق رواقی را در مورد داشتن زندگی خوب توصیف می کند که در ادامه به آنها میپردازیم:
خودتان را بشناسید.
این تنها راهی است که می توانید نقاط قوت خود را بشناسید و آنها را تقویت کنید و روی نقاط ضعف خود به نفع خود و همچنین به نفع دیگران کار کنید. (پیشنهاد میشود مطلب چهار نکته برای رسیدن به خودآگاهی و تبدیل شدن به بهترین خود را مطالعه کنید.)
خشم و ترس را به حداقل برسانید.
سنکا (Seneca) فیلسوف رواقی پس از مطالعه دقیق خشم به این نتیجه رسید که بهترین راه برای مقابله با خشم این است که به طور کلی از شر آن خلاص شوید. خشم منجر به نفرت و درگیری با دیگران می شود. اگر عصبانی هستید نمی توانید با خودتان هماهنگ باشید، بنابراین خوشحال باشید.
در مورد مقابله با ترس، رواقی درمانی تشخیص می دهد که چه چیزی را می توانید کنترل کنید و چه چیزی را نمی توانید کنترل کنید. شما مسئول باورها، گفتار و کردارتان، قضاوت هایتان در مورد خوب یا بد بودن و ارزش هایتان هستید. اما شما نمیتوانید مسئول رفتار فرزندانتان (شما می توانید پدر و مادر خوبی باشید، اما اینکه فرزندانتان چگونه رفتار میکنند به خودشان بستگی دارد) و نظرات همکاران، دوستان و اطرافیان خود (یک دوست خوب، یک همسایه خوب، یک شهروند خوب باشید، بقیه به آنها بستگی دارد)، باشید. اگر روی وظایفی تمرکز میکنید که به شما مربوط می شود، وظیفه خود را با رضایت کامل انجام دهید و ترس را کنار بگذارید. (پیشنهاد میشود مطلب 3 روش برای غلبه بر طغیان هیجانی را مطالعه کنید.)
گردآورنده فضایل شوید.
زندگی خود را وقف بهبود خود کنید. برای رواقیون، این به معنای پرورش فضایل خرد، خیرخواهی، عدالت، شجاعت، اعتدال، سخاوت و محبت به دیگران بود. رواقیان معتقد بودند فضیلت برای سعادت هم لازم و هم کافی است.
فضیلت را با کالایی مانند طلا مقایسه کنید. هر چه طلای بیشتری احتکار کنیم، برای بقیه در دنیا طلا کمتری وجود خواهد داشت. اما فضیلت چنین خاصیتی ندارد، کسب فضیلت های بیشتر هیچ کس را از خیر آن محروم نمی کند. همچنین هیچ چیز نمی تواند فضایل شما را از بین ببرد و در پیگیری فضایل خود به دیگرانی که زندگی آنها را لمس می کنید سود می رسانید. اگر شما فردی عادل، شجاع یا خیرخواه هستید، هرکسی که با شما در تماس است از عدالت، شجاعت و مهربانی شما بهره می برد. (پیشنهاد میشود مقاله 5 قانون زندگی از داروین را مطالعه کنید.)
به سبک رواقی نسبت به دیگران شفقت داشته باشید.
رواقیون نسبت به افرادی که کارهای خودخواهانه، احمقانه و جاهلانه انجام می دادند، دلسوزی نشان می دادند، زیرا معتقد بودند که اعمال نادرست ناشی از نادانی است تا بدخواهی. فکر کردن به اینکه دیگران بر اساس باورهای نادرست خودشان عمل می کنند، درک و پاسخ سازنده به رفتار نادرست دیگران را برای آنها آسان تر می کند. (پیشنهاد میشود مطلب چگونه خود و دیگران را ببخشیم را مطالعه کنید.)
تشخیص دهید که تنها نیستید.
طبق اخلاق رواقی، داشتن زندگی خوب مستلزم این است که شما عنصری منزوی و جدا از افراد دیگر نیستید. شما عضو چندین لایه از جوامع هستید. کمک به خیر عمومی جوامع خود با استفاده از نقاط قوت و استعدادهای خود و به اشتراک گذاشتن آنچه آموخته اید با دیگران به زندگی شما معنا می بخشد. (پیشنهاد میشود مطلب ابزارهایی برای مقابله با تنهایی را مطالعه کنید.)
از مرگ نترسید.
فانی بودن بخش اجتناب ناپذیر از انسان بودن است. تشخیص محدودیت های انسانی ما (اینکه بدن ما تغییر خواهد کرد و انجام برخی کارها سخت تر و در نهایت غیرممکن می شود) وحشتناک نیست. پیری متعلق به زندگی است. اگر فانی بودن را دوست ندارید، انسان بودن را دوست ندارید. برای رواقیون، این غیرمنطقی است، زیرا طبیعت ما را اینگونه ساخته است. (پیشنهاد میشود مقاله احساس سرزندگی بیشتر با فکر کردن به مرگ را مطالعه کنید.)
خودسازی نیاز به خرد دارد.
خودسازی مستلزم رشد در خرد است. اساساً خرد این است که بدانیم چه چیزی خوب است، چه چیزی بد است و چه چیزی نه خوب است و نه بد. تنها چیزی که واقعا خوب است فضیلت است. همه فضایل صرفاً کاربردهای متفاوت حکمت هستند. به عنوان مثال، عدالت حکمتی است در مورد اینکه مردم به آنچه سزاوارشان هستند، دست یابند. شجاعت در مورد اینکه از چه چیزی باید ترسید و از چه چیزی نباید ترسید، حکمت است. (پیشنهاد میشود مطلب 9 پیشنهاد برای خودسازی را مطالعه کنید.)
شادی واقعی را نمی توان از دست داد.
شادی یک حالت روانی است. این چیزی نیست که در حساب بانکی خود بیابید. اغلب، افراد شادی را به عوامل بیرونی مانند ثروت، شهرت و سایر مفاهیم محبوب موفقیت نسبت می دهند که ناپایدار هستند.
به اعتقاد رواقیون، شادی واقعی را نمی توان از دست داد. اگر فضایل را پرورش دهید و انسان خوبی شوید، به خودتان احترام می گذارید. این نوعی رفاه است که فراتر از خوشبختی مشروط و عوامل خارج از کنترل شما میباشد. (پیشنهاد میشود مطلب 5 کلید برای رسیدن به شادی پایدار را مطالعه کنید.)
بدجنس نباشید.
از نظر رواقیون، موردی که باید از آن ترسید مرگ، بیماری، فقر و درد نیست. در عوض، آنچه باید به هر قیمتی از آن اجتناب کرد، شرارت، بدخواهی، بی عدالتی و خشونت است. خبر خوب این است که هر یک از ما به تنهایی می توانیم انتخاب کنیم که بدخواهی یا مهربانی را روز به روز تقویت کنیم. (پیشنهاد میشود مطلب 3 مرحله برای احساس خوشبختی را مطالعه کنید.)
شاگرد خوبی باشید.
اگر هدف شما خودسازی است، رواقی ها توصیه می کنند که به خودتان گزارش روزانه بدهید. ارزیابی کنید که چه کارهایی را خوب انجام داده اید و چه کارهایی را ضعیف انجام داده اید. اشتباهات خود را بشناسید و متعهد شوید که فردا بهتر عمل کنید.
رواقیون معتقد بودند که با خود سختگیر باشید اما با دیگران مهربان باشید. به یاد داشته باشید که مردم از روی نادانی اشتباه می کنند. به همین ترتیب، وقتی اشتباه می کنید، خود را یک دانش آموز تصور کنید. شما در حال یادگیری هستید دچار لغزش خواهید شد. شما همیشه در تلاش برای بهتر شدن هستید. پیشرفت خود را با اشتباهات گذشته خود اندازه گیری کنید و خودتان را شکست ندهید. (پیشنهاد میشود مطلب معنای عمیق تر آگاهی را مطالعه کنید.)
مراقب خودت باشید.
اگر خودتان را نادیده بگیرید، استعدادهای خود را نادیده میگیرید و کمک به خیر بزرگتر و دستیابی به یک زندگی معنادار را برای خودتان غیرممکن میکنید. مراقبت از خود خودخواهانه نیست. عشق به خود این نیست که نیازهای واقعی خود را رها کنید. شما نسبت به خودتان مسئولیت دارید که از بدن، ذهن و قلب خود مراقبت کنید. (پیشنهاد میشود مطلب مزایای عشق به خود را مطالعه کنید.)
درپایان، به عنوان یک فارسی زبان از ویلیام استفنز (William Stephens) بابت بینش عمیقش تشکر میکنم. دکتر استفنز استاد بازنشسته فلسفه در دانشگاه کریتون و نویسنده کتاب های متعدد است.
محمد امین مختاریان
مطالب مشابه:
- 5 آسیب خشم سرکوب شده
- حکمت خشم
- آیا برای تغییر در زندگی خود آماده هستید؟
- آیا دچار فقدان لذت از زندگی هستید؟
- قدرت صبر برای تغییر زندگی
- 5 کاری که هر روز باید انجام دهید
- 3 راهکار برای اعتماد دوباره به دیگران
- چرا شفقت یا دلسوزی به خود دشوار است؟
- کنجکاوی، راهنمای شما برای معنا و تحقق
- آیا تحت تأثیر احساسات خود هستید؟