کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – در حرفه خود، اغلب با مراجعینی مواجه می شوم که در چرخه ای از سرزنش و احساس گناه به دام افتاده اند و احساسات خود را در میان ناامیدی از دیگران و سرزنش خود هدایت می کنند. آنها خود را بین احساس قربانی شدن توسط اعمال دیگران و تنبیه خود برای اعمال غیرقابل بخشش در نوسان می بینند. این نوسان طوفانی احساسی ایجاد می کند که هدایت و حل آن می تواند چالش برانگیز باشد.
این احساسات دو روی یک سکه هستند. بخشیدن یک اشتباه می تواند دشوار باشد و تنبیه عاطفی اغلب تنها راه حل منطقی به نظر می رسد. با این حال، درک نحوه عملکرد سرزنش و مسئولیت (همچنین تفاوت آنها) می تواند راهی برای بهبود و رشد فردی ارائه دهد.
ریشه های تفکر ما
بسیاری از ما در محیطهایی بزرگ شدهایم که جهانبینی معنوی را ترویج میکردند، جایی که همه چیز سیاه و سفید دیده میشود، چه درست و چه غلط. این دیدگاه اغلب از ترکیبی از تأثیرات مذهبی و آموزش سنتی ناشی می شود که ما را تشویق می کند موقعیت ها و رفتارها را به طور دقیق دسته بندی کنیم.
در جلسات درمانی، اغلب می شنوم که مراجعین این باورهای عمیقاً ریشه دار را بیان می کنند. آنها خود را قربانی یا مجرم می دانند و جایی برای پیچیدگی و جزئیات باقی نمی گذارند. وقتی این دیدگاه دوتایی را اتخاذ میکنیم، در معرض خطر گرفتار شدن در چرخه سرزنش قرار میگیریم و دائماً به دنبال مقصر میگردیم (چه خودمان و چه دیگران)، بدون در نظر گرفتن رویکردهای جایگزین برای درک و حل تعارض. (پیشنهاد میشود مطلب چرا رها کردن منتقد درونی سخت است؟ را مطالعه کنید.)
سرزنش مانعی برای شفا
سرزنش مفهومی جذاب با ریشه های عمیق در زبان و فرهنگ است. کلمه “سرزنش” به معنای نکوهش و ملامت کردن و توبیخ و سرکوفت است که سرزنش را به عنوان نوعی شماتت منفعل منعکس می کند. دیدگاه دوم شخصی که فضای کمی برای پاسخ یا توضیح باقی می گذارد. وقتی دیگران (یا خودمان) را مقصر میدانیم، از خود فاصله میگیریم و به موجودی انتزاعی تبدیل میشویم که درست را از نادرست تشخیص میدهد.
در بسیاری از زبانهای مبتنی بر لاتین، مانند ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی، از ریشه لاتین «culpa» برای بیان مفهوم سرزنش استفاده میکنند. کلمه “کولپا” احتمالاً از کلمه یونانی باستان “kello” به معنای “هل دادن” یا “فشاری که منجر به اشتباه می شود” گرفته شده است. این نشاندهنده مشارکت فعالتر در عمل خلاف است، جایی که فرد به اخلاق و قوانین توهین میکند.
با این حال، در هر دو مورد، سرزنش با ایجاد احساس گناه بدون ارائه راهی به جلو، مانعی در روند بهبودی ایجاد می کند. این افراد را در چرخه قربانی شدن و سرزنش قرار می دهد و مانع توسعه فردی و خودآگاهی می شود.
در جلساتم، متوجه میشوم که وقتی مراجعین بر سرزنش تمرکز میکنند، اغلب احساس میکنند که گیر کردهاند و نمیتوانند به جلو حرکت کنند. آنها یا احساس گناه را درونی میکنند یا آن را بیرونی میکنند و دیگران را سرزنش میکنند، که از دیدن تصویر گستردهتر و درک پیچیدگیهای احساساتشان جلوگیری میکند. (پیشنهاد میشود مطلب رمزگشایی ریشه ها و هدف منتقد درونی را مطالعه کنید.)
مسئولیت پذیری، راهی به سوی توانمندسازی
وقتی با مراجعین کار می کنم تا دیدگاه آنها را تغییر دهم، اغلب می پرسم: آیا واقعاً باید کسی را سرزنش کنیم؟ آیا سرزنش کردن به ما کمک می کند تا در زندگی به جلو برویم؟ در حالی که اذعان به اینکه ما مسئول اشتباه شخص دیگری نیستیم، می تواند قدرتی دگرگونی داشته باشد، من معتقدم که تغییر تمرکز از سرزنش به مسئولیت پذیری، دیدگاه توانمندتری را ارائه می دهد.
مسئولیت پذیری ما را دعوت می کند تا فعالانه با اعمال و انتخاب های خود درگیر شویم. این ما را تشویق می کند که تشخیص دهیم چه زمانی باید به اشتباهات خود یا دیگران پاسخ دهیم و حس عاملیت و مسئولیت پذیری را تقویت می کند. برخلاف سرزنش، که اغلب باعث میشود احساس کنیم قربانی جنگ قدرت هستیم، مسئولیت به ما قدرت میدهد تا تصمیمات آگاهانه بگیریم و اقدامات معناداری انجام دهیم.
در جلسات درمانی خود، با مراجعه کنندگان کار می کنم تا مفهوم مسئولیت را کشف کنند و یاد بگیرند که مسئولیت پذیری چگونه می تواند به آنها کمک کند تا کنترل زندگی خود را دوباره به دست آورند. این امر ذاتاً حاوی یک حس عاملیت است، تشخیص این که ما این قدرت را داریم که به خودمان پاسخ دهیم و به تجربیات خود شکل دهیم. این امر مستلزم آن است که بر تجربیات زیسته خود تأمل کنیم و آنها را درک کنیم و پیچیدگی ها و تفاوت های ظریف موجود در هر موقعیتی را بپذیریم. (پیشنهاد میشود مطلب رضایت، کلید رضایت از زندگی را مطالعه کنید.)
پذیرش مسئولیت برای توسعه فردی
تغییر از سرزنش به مسئولیت پذیری همیشه آسان نیست، اما گامی حیاتی به سوی رشد و بهبودی است. مسئولیت پذیری ما را تشویق می کند که فراتر از سطح نگاه کنیم و عوامل زمینه ای که در احساسات و رفتارهای ما نقش دارند را بررسی کنیم. این ما را دعوت می کند تا در خود بازاندیشی و درون نگری کنیم و به ما کمک می کند تا انگیزه های پشت اعمال خود و دیگران را درک کنیم.
همانطور که مراجعه کنندگان به کلینیک آوان یاد می گیرند مسئولیت پذیری را پیشه کنند، از چرخه سرزنش و قربانی شدن رها می شوند و درک عمیق تری از خود و روابط خود را پرورش می دهند. آنها یاد می گیرند که نه تنها دیگران، بلکه خودشان را نیز ببخشند و تشخیص دهند که اشتباهات بخشی از تجربه انسان و فرصتی برای رشد است.
با تغییر تمرکز خود از سرزنش به مسئولیت پذیری، میتوانیم رشد فردی را تقویت کنیم، روابط سالمتری ایجاد کنیم و درک دقیقتری از پیچیدگیهای احساسات انسانی ایجاد کنیم. (پیشنهاد میشود مطلب 10 ایده برای حمایت از سفر رشد فردی شما را مطالعه کنید.)
در پایان، این توانایی ما برای پاسخگویی متفکرانه و آگاهانه به چالشهای زندگی است که ما را قادر میسازد تا شکوفا شویم و درگیریها و سوء تفاهمها را به فرصتهایی برای رشد و ارتباط موثر تبدیل کنیم. به عنوان یک درمانگر، هدف من این است که به مراجعان کمک کنم در این مسیر درست حرکت کنند و آنها را توانمند کنم مسئولیت پذیر باشند تا شفا و رضایت پیدا کنند.
محمد امین مختاریان
مطالب مشابه:
- چگونه با خودمان صحبت کنیم؟
- چگونه با خودمان صلح کنیم؟
- چگونه فشار بر خود را متوقف کنیم؟
- درک خودکنترلی و قدرت پذیرش احساسات
- صداقت بدون نقاب
- چگونه از عادت های بد برای توسعه خودمان استفاده کنیم؟
- تبدیل فرصت به شانس با وظیفه شناسی و گشودگی
- چگونه پافشاری بر باورها زندگی ما را شکل می دهد
- مثبت اندیشی غیر سمی
- سرکوب احساسات و راهکارهایی برای جلوگیری
- تله سازگاری در روابط عاطفی و اجتماعی
- 7 ویژگی افرادی که تابآوری بالایی دارند
- چگونه برای رشد فردی شجاعت داشته باشیم؟