نکات کلیدی این مطلب:
- اغلب، پشت رفتار افراد «بدجنس»، خودپنداره معیوب نهفته است.
- مهارتهای مقابلهای نابالغانه میتواند منجر به اظهار نظرهای نامهربانانه، بیرحمانه و کینهتوزانه شود.
- انتقاد از دیگران، سرزنش یا بدگویی معمولاً بخشی از مکانیزم دفاعی «تقصیر من نیست» میباشد.
- افرادی که خودپنداره شکنندهای دارند، در تشخیص نقش خطاهای خود مشکل دارند.
کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – توهینهای عاطفی، انتقاد و اشتباهات به همه آسیب میرساند، اما برای کسانی که عزت نفس پایینی دارند، آزاردهندهتر و آسیبزاتر است. وقتی خودپنداره فرد مختل میشود، «خود» همیشه آسیبپذیر است. علاوه بر این، افرادی که خودپنداره آسیبپذیر دارند ممکن است اعمال دیگران را اشتباه درک کنند و نیت بدخواهانهای را به آنها نسبت دهند، در حالی که هیچ نیت بدی وجود ندارد. واکنشهای آزاردهنده میتواند برای شریک زندگی، خانواده، دوستان و همکاران مشکلساز باشد.
برای روشن شدن موضوع، داستان دو همکار با نامهای بابک به عنوان مدیر تیم بازاریابی و سودابه به عنوان عضوی از تیم بازاریابی را دنبال میکنیم که پس از یک جلسه صبحگاهی که خوب پیش نرفت، دچار مشکل شدند. این دو نفر در کنار آبسردکن درباره واکنش سرد مدیرعامل به کمپین تبلیغاتی پیشنهادی بابک بحث و جدل کردند.
بابک میگوید: «تو لیاقت نداری که عضوی از تیم من باشی. تو به من یا ایدههای من احترام نمیگذاری.»
سودابه پاسخ میدهد: «اما من این را نگفتم.»
«بله، گفتی. تو چشمهایت را چرخاندی.»
«اما من این را نگفتم و حتی چنین فکری هم نکردم.»
با به چالش کشیده شدن خودپنداره آسیبپذیر بابک توسط واکنش سرد مدیرعامل، روان نابالغ او برای جبران آسیب تلاش خواهد کرد. اغلب، این منجر به رفتار «سرزنشگرانه» میشود که به طور نامناسبی آزاردهنده است و فرد را به «بدجنسی» میکشاند. مکالمه بابک و سودابه، با این جمله پایان مییابد: «اگر ایده خوبی میدیدی بازهم توجهی نمیکردی.»
متأسفانه، کسانی که خودپنداره آسیبدیدهای دارند، میتوانند با مهارتهای مقابلهای نابالغانه اوضاع را مدیریت کنند. نظرات نامهربانانه، بیرحمانه و کینهتوزانه همه را ناراحت میکند، اما اگر از طرف کسی باشد که به شیوههای معناداری با او در ارتباط هستیم، بسیار نگرانکننده است. (پیشنهاد میشود مطلب خودپنداره، آینه درونی واقعیت شما را مطالعه کنید.)
9 روشی «عزت نفس پایین» میتواند به بدجنسی تبدیل شود
خودپنداره ناسالم اغلب به واکنشهای خشمگینانه و بیرحمانه تبدیل میشود.
1.واکنش بیش از حد به انتقاد: انتقاد برای هیچکس حس خوبی ندارد، اما کسانی که خودپنداره آسیبدیدهای دارند، آن را به سختی تحمل میکنند. اگر کسی فاقد حس خوب نسبت به خود باشد، انتقادات میتوانند تعادل ثبات عاطفی را بر هم بزنند. به دلیل یک خطا، فرد میتواند احساس کند که “کاملاً بد” است. این حالت عاطفی میتواند باعث ایجاد واکنش بیش از حد شود، در حالی که یک فرد با سازگاری بهتر میتواند اشتباه خود را نادیده بگیرد. افراد مشوش و کمتر بالغ مستعد برونریزی ناراحتی خود با کلمات و اعمال بد هستند.
در سناریوی بابک، سایر همکاران تقریباً همان پاسخهای سودابه را گزارش دادند و شنیدند که بابک انواع اظهارات بد را پس از هر نوع بازخورد منفی در مورد کارش بیان میکند:
- «تو یه احمقی که فکر میکنی من کار اشتباهی کردم.»
- «نمیدانم چرا کسی باید تو را استخدام کند.»
- «تو زمینه موفقیت برای هیچ کاری را نداری»
۲. بهانه تراشی (تقصیر من نیست): وقتی مشکلی پیش میآید، اکثر افراد سعی میکنند بفهمند چرا این اتفاق افتاده و چه کسی مسئول است. افراد بالغتر این واقعیت را با نشانههایی از سازگاری، یادگیری از اشتباهات خود و استفاده از خطاها برای بهبود عملکرد تحمل میکنند.
متأسفانه، افرادی که خودپنداره شکنندهای دارند، در تشخیص نقشی که در هر خطایی داشتهاند، مشکل دارند. برای آنها، اشتباه کردن آنقدر بد است که توجیه آن ضروری است.
یکی از راههایی که افراد با خودپنداره ضعیف این کار را انجام میدهند، بهانهتراشی است که آنها را از مسئولیت مبرا میکند، که به آن دفاع «تقصیر من نیست» نیز میگویند.
نمونه پاسخ منفی: «جلسات صبحگاهی بدترین نوع جلسات هستند. مدیرعامل آدم سحرخیزی نیست. اگر این ارائه را بعدازظهر انجام میدادیم، از ایدههای من خیلی خوشحال میشد.»
۳. سرزنش دیگران برای اشتباهات: اگرچه سرزنش دیگران زیر چتر وسیعتر «بهانهتراشی» قرار میگیرد، اما شایسته توجه ویژه است. انتقاد از دیگران، سرزنش یا بدگویی معمولاً بخشی از دفاع «تقصیر من نیست» میباشد که از خود شکننده محافظت میکند.
نمونه پاسخ منفی: «شما کسی هستید که رنگها را برای تصاویر انتخاب کردید. اگر رنگهای بهتری انتخاب کرده بودید، مدیرعامل پتانسیل این ایده را میدید. اما حالا همه چیز را خراب کردهاید.»
۴. از دست دادن کنترل (جیغ و فریاد): هر کسی هر از گاهی فریاد میزند، اما این فراوانی شدت و تداوم است که افراد سازگار را از افراد نه چندان سازگار متمایز میکند. کسانی که مرتباً کنترل خود را از دست میدهند، ممکن است از خودپنداره آسیبپذیر رنج ببرند. وقتی «حس خود» آنها ضربه میخورد، این آسیب میتواند به صورت خشم بروز کند.
نمونه پاسخ منفی: «من از این شغل متنفرم. از این شرکت متنفرم و از تو هم متنفرم!»
۵. درخواست عذرخواهی از دیگران: اینکه دیگران اشتباهات یا مسئولیت نتایج منفی خود را بپذیرند، میتواند مناسب باشد. چیزی که افرادی را که از خودپنداره پایین رنج میبرند از افراد سالم متمایز میکند، اصرار بر عذرخواهی است.
برای کسانی که عزت نفس پایینی دارند، عذرخواهی ضروری است و میتواند آسیب وارده به آنها را از بین ببرد. با عذرخواهی، اکنون شواهدی وجود دارد که آنها هیچ کار اشتباهی انجام ندادهاند. افراد با سازگاری بهتر میتوانند اشتباهات خود را ببینند و بدون تأیید خارجی زندگی کنند.
نمونه پاسخ منفی: «نه تنها عذرخواهی میخواهم، بلکه میخواهم کتبی باشد و مدیرعامل هم آن را مشاهده کند.»
۶. تنبیه دیگران (اخم کردن، برخورد سرد یا انزوای اجتماعی): رفتار تنبیهی در یک پیوستار وجود دارد و میتواند از خفیف تا شدید گسترش یابد. واکنشهای آزاردهنده میتواند از امتناع از صحبت کردن برای چند دقیقه تا خودداری از صحبت کردن برای ساعتها یا حتی روزها متغیر باشد.
کسانی که خودپنداره ضعیفی دارند، به نظر میرسد که نیاز به تلافی دارند؛ طرف مقابل باید تاوان اشتباهات، سخنان نادرست یا رفتار نادرست آنها را بپردازد. برای این افراد، ماجرا تا زمانی که طرف مقابل تاوانی را که شایسته آن است، متحمل نشده باشد، تمام نشده است.
نمونه پاسخ منفی: بابک چندین روز از صحبت کردن با سودابه خودداری میکند. حتی وقتی مستقیماً مورد خطاب قرار میگیرد، از تماس چشمی اجتناب میکند.
۷. تهدید کردن: اکثر افراد هر از گاهی افکار خشمآلود بیش از حد دارند، اما با ابراز نکردن آن افکار، خود را مدیریت میکنند. با این حال، افرادی که خودپنداره آسیبدیدهای دارند، اغلب ناامیدی خود را به تهدید تبدیل میکنند. گفتن اینکه کسی دوستداشتنی نیست یا غیرقابل همکاری است، پاسخ مناسبی نیست و مطمئناً خارج از محدوده همکاری یا رفتار منصفانه است.
نمونه پاسخ منفی: «دیگر نمیتوانم با شما کار کنم. امروز با بخش منابع انسانی صحبت میکنم و شما از تیم خارج میشوید.»
۸. ناسزاگویی: در حالی که اکثر افراد دوست ندارند به آن اعتراف کنند، تقریباً همه در مواقعی به ناسزاگویی متوسل میشوند. با این حال، کسانی که مشکلات خودپنداره دارند، بیشتر به ناسزاگویی متوسل میشوند و طرف مقابل را احمق، کودن، تنبل، متکبر یا نفهم مینامند. چنین کلماتی نه تنها نشانههای واکنش بیش از حد هستند، بلکه با سرزنش یا یافتن مقصر، به هدف محافظت از خود نیز خدمت میکنند.
نمونهای از پاسخ تحقیرآمیز: «تو یه احمقی. باید میفهمیدم که برای کار کردن روی همچین پروژهای زیادی کودنی.»
۹. انکار واقعیت (درک یا تفسیر مطلوب از نقش خود یا درک نامطلوب از نقش دیگران): جالب اینجاست که گاهی اوقات بینش میتواند به گونهای تحریف شود که از خود محافظت کند. افرادی که مشکلات خودپنداره دارند، مستعد درک نادرست هستند، یعنی ندیدن نقش خود و تأکید بیش از حد بر اشتباهات دیگران. انکار واقعیت به معنای فرار از سرزنش و به حداقل رساندن هرگونه نقش منفی است.
نمونه پاسخ منفی: «سودابه، من آن جلسه را کاملاً به یاد دارم. مدیرعامل در طول ارائه ما نگاههای بدی به تو میانداخت و میدانست که تو نقطه ضعف تیم هستی.»
چگونه افراد بدجنس میشوند؟
افراد «بدجنس» به احتمال زیاد دچار آسیب روحی، تراژدی یا تربیت دشواری شدهاند که رشد عاطفی آنها را مختل کرده است. این ضربات عاطفی مانع از رشد خودپنداره سالم و مثبت میشود. متأسفانه، با شکلگیری حس شکننده، روشهای نابالغانهای برای مدیریت ناراحتی به کار گرفته میشود.
افراد به دلایل مختلفی دچار مشکلات خودپنداره هستند، اما این مشکل اغلب با خودشیفتگی بیمارگونه مرتبط است. افراد خودشیفته در اصل با خودپنداره ضعیف دست و پنجه نرم میکنند، بنابراین بسیاری از این رفتارهای بد را (اگر نگوییم همه) نشان میدهند.
مهم نیست که خودپنداره معیوب چگونه خود را نشان میدهد، مشاوره فردی و درمان میتواند به تغییر نابالغی کمک کند و گام بسیار ارشمندی برای بهبودی، توسعه روابط و البته توسعه فردی میباشد.
«پیشنهاد میشود از تست های شخصیت کلینیک روانشناسی آوان که به صورت رایگان در اختیار شما قرار داده شده است، برای شناخت و آگاهی بیشتر از خودتان استفاده کنید.»
مطالب مشابه:
- دستورالعمل رواقی برای توسعه فضایل
- چرا غیرمنطقی رفتار میکنیم؟
- ۱۰ عادتی که عزت نفس شما را نابود میکند
- چگونه رفتار قاطعانه داشته باشیم و از مرزهای خود دفاع کنیم؟
- ارتباط بیش از حد مودبانه میتواند سمی باشد
- سه گانه تاریک شخصیت
- با افراد غیر منطقی چگونه رفتار کنیم؟
- التیام از آسیبهای دوران کودکی و بازسازی عزت نفس
- 5 بازی روانی خطرناک در جامعه
- 5 ویژگی شخصیتی مرتبط با دوران کودکی دردناک
- کنترل خشم غیرمنطقی
- داشتن والدینی با اختلال شخصیت مرزی
- تشخیص عدم بلوغ عاطفی در شخصیت های ناسازگار
- شکستن چرخه روابط ناکارآمد و سمی
- چگونه عزت نفس ایجاد کنیم و حسی قوی از خود داشته باشیم؟
- افراد سمی و مکانیسم دفاعی فرافکنی
- 5 نشانه ظریف رابطه عاشقانه سمی
- 8 نشانه اختلال شخصیت نمایشی
- 2 علامتی که نشان می دهد شما با الگو های رفتار سمی زندگی میکنید
- گاموفوبیا و ترس از تعهد در روابط عاشقانه