چگونه کودکانی تاب آور و انعطاف پذیر تربیت کنیم

نکات کلیدی این مطلب:

• کودکان تاب‌آور بهتر می‌توانند موقعیت‌های سخت را مدیریت کنند.
• بهبود تاب‌آوری مهارتی است که می‌تواند به کودکان کمک کند تا با شکست کنار بیایند و آنها را تشویق کند تا دوباره تلاش کنند.
• تاب‌آوری را می‌توان از سنین پایین با استراتژی‌های ساده بهبود بخشید.
• الگوسازی، یعنی کمک به فرزندانمان برای دیدن واکنش ما به موقعیت های منفی.

کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – همه ما روزهای خوب و بدی داریم و در روزهای سخت است که تاب آوری می‌تواند برای ما بسیار مفید و کارآمد باشد. اما تاب آوری چیست؟ چگونه آن را پرورش دهیم؟ و مهمتر از آن، چگونه ما به عنوان والدین، نقشی حیاتی در آموزش این مهارت ضروری به فرزندانمان ایفا می کنیم تا آنها بتوانند هر اتفاقی را که برایشان پیش می آید مدیریت کنند؟ من به عنوان یک روانشناس، اغلب این نگرانی ها را از والدین در طول جلسات درمانی می شنوم. پاسخ‌های زیادی وجود دارد، اما استراتژی های زیادی وجود دارد که می توانید برای بهبود انعطاف پذیری فرزندتان استفاده کنید.

تاب آوری دقیقا چیست؟

تاب آوری توانایی ما برای غلبه بر مشکلات است. این یک مهارت آموخته شده است که به ما کمک می کند تا با موانع رو در رو شویم و در مقابل احساسات منفی که در هنگام شکست به وجود می آیند مقاومت کنیم. تاب‌آوری فواید زیادی دارد، زیرا کودکان تاب‌آور بیشتر با استرس سازگار می‌شوند، تغییرات را به‌طور مثبت مدیریت می‌کنند و راحت‌تر از پس‌رفت‌ها بازمی‌گردند. این دیدگاه مثبت با داشتن ذهنیت رشد تقویت می‌شود، مفهومی که اولین بار توسط روان‌شناس کارول دوک (Carol Dweck)، که تحقیقات خود را بر انگیزه متمرکز کرد، معرفی شد.

ذهنیت رشد چیست؟

ذهنیت رشد این باور است که ما می‌توانیم با تلاش و فداکاری توانایی‌های خود را تقویت و اصلاح کنیم. این برخلاف یک ذهنیت ثابت است که فرض می‌کند توانایی‌های ما از قبل تنظیم شده است و با تمرین بهبود نمی‌یابد. ممکن است در مدرسه فرزندتان با این اصطلاحات مواجه شده باشید، جایی که اغلب برای تشویق انعطاف پذیری و عشق به یادگیری آموزش داده می شود.

وقتی ما به عنوان والدین مفهوم ذهنیت رشد را به کودکان و نوجوانان خود آموزش می دهیم و به آنها کمک می کنیم تا این مهارت را پیاده کنند، احتمال بیشتری دارد که انعطاف پذیر شوند و به چالش ها به عنوان فرصت نگاه کنند. دو مطالعه انجام شده تاثیر گذاری ذهنیت رشد را به خوبی نشان می‌دهد: اولی کاهش قابل‌توجه اضطراب و افسردگی در کودکان و نوجوانانی که در طی یک دوره دو ساله ذهنیت رشد داشتند را نشان داد. دومی هم نشان داد، کودکانی که در طول همه‌گیری کووید-19 ذهنیت رشد از خود نشان دادند، استراتژی‌های مقابله بهتری با استرس داشتند و انعطاف‌پذیری بیشتری از خود به نمایش گذاشتند.

برای متقاعد شدن بیشتر، اسطوره های ورزشی مانند مایکل جردن و کوبی برایانت را در نظر بگیرید که از اصول ذهنیت رشد برای تبدیل شدن به اسطوره های ورزشی که ما می شناسیم استفاده کردند. (پیشنهاد می‌شود مطلب 3 روش شگفت انگیز برای افزایش عزت نفس کودکان را مطالعه کنید.)

مراحل پرورش ذهنیت رشد در کودک

از خودتان شروع می‌شود: هنگام آموزش مهارت‌های جدید به کودکان، بهتر است مثال‌ها را به‌طور مداوم و به صورت نمایشی نشان دهید. الگوبرداری از واکنش‌های ذهنیت رشد در موقعیت‌های چالش‌برانگیز یا نامطلوب، راهبردی است که می‌تواند به کودکان کمک کند تا نحوه برخورد با مشکلات را بیاموزند. کودکان اغلب رفتاری را که در بزرگسالان می بینند تقلید می کنند. اگر بزرگسالان به طور مداوم ویژگی‌های مرتبط با ذهنیت رشد را از خود نشان دهند، کودکان شانس بیشتری برای اتخاذ این ذهنیت خواهند داشت. مقاله ای از دانشکده تحصیلات تکمیلی هاروارد ارتباط بین ذهنیت والدین و کودک را بررسی کرد و دریافت که والدین دارای ذهنیت رشد، بیشتر احتمال دارد این مهارت را به فرزندان خود منتقل کنند.

تلاش را تحسین کنید، نه فقط نتایج: یکی از بهترین راه‌ها برای کمک به نهادینه کردن ذهنیت رشد در کودکانمان، ستایش تلاش آنها در مقابل تمجید از نتایج کاری که انجام داده‌اند می‌باشد. وقتی نتایج را تحسین می کنیم، به این موضوع ارتباط می دهیم که صرف نظر از تلاشی که برای کاری انجام می شود، نتایج تنها معیار مهم موفقیت هستند. وقتی تلاش را ستایش می کنیم، نتیجه مهم نیست، درست است؟ بسیاری از ما در تمجید از هوش فرزندانمان هنگام انجام یک کار مقصر هستیم و فراموش می کنیم که آنها تلاش قابل توجهی برای تکمیل آن انجام داده اند. کارول دوک در تحقیق خود این موضوع را مورد بحث قرار داد و اشاره کرد که چگونه ستایش توانایی‌های ذاتی می‌تواند تأثیر معکوس در بی‌انگیختگی کودکان از تلاش بیشتر در هنگام سخت‌تر شدن شرایط داشته باشد. (پیشنهاد می‌شود مطلب خصلت‌هایی که کودکان ما را نابغه می‌کنند را مطالعه کنید.)

تشویق به حل مسئله: حل مسئله مهارتی حیاتی است که به توسعه ذهنیت رشد کمک می کند. چرا مهم است؟ هنگامی که کودکان قادر به انجام مراحل حل مسئله باشند، احساس می کنند توانایی بیشتری در مدیریت موقعیت های چالش برانگیز دارند و کمتر احتمال دارد در مواجهه با موانع تسلیم شوند (که به عنوان تاب آوری نیز شناخته می شود!). آموزش حل مسئله ممکن است چالش برانگیز باشد، اما شروع در سنین پایین می تواند به طور قابل توجهی بر توانایی کودک برای غلبه بر شکست و مدیریت مؤثر احساسات مرتبط با چالش های دشوار تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان می دهد که بهترین راه برای آموزش حل مسئله تمرکز بر مراحل زیر است:

• مشاهده و تعریف مسئله
• طوفان فکری راه حل ها
• ارزیابی گزینه ها
• تأمل در نتایج

این مراحل می تواند توسط کودکان در هر سنی مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، در مورد یک کودک 5 ساله، ممکن است مشکل را اینگونه تعریف کنید: “به نظر می رسد در پیدا کردن جایی که مربع آبی قرار می‌گیرد مشکل داری.” سپس، می‌توانید راه‌حل‌ها را با پرسیدن «فکر می‌کنی چه راه‌هایی را باید امتحان کنیم؟» بنویسید. در مرحله بعد، می توانید مفید بودن هر پیشنهاد را به همراه فرزندتان ارزیابی کنید و هنگامی که بهترین گزینه ها را امتحان کردید، می توانید نتیجه را ارزیابی کنید.

اشتباهات را به عنوان فرصت های یادگیری در آغوش بگیرید: همه اشتباه می کنند و ما اغلب سعی می کنیم این واقعیت را به فرزندان خود در زندگی روزمره بیاموزیم. متأسفانه، پیام شفاهی ما اغلب با رفتار ما در تضاد است. جامعه ما نسبت به اشتباهات خیلی بخشنده نیست و این به فرزندان ما این تصور را می دهد که اشتباه کردن چیزی است که باید از آن ترسید. چنین نگرشی می‌تواند باعث شود که بچه‌ها از کارهایی که خیلی سخت می‌دانند دست بکشند. یکی از راه‌هایی که به کودکان کمک می‌کند اشتباهات را متفاوت ببینند، تغییر نحوه واکنش ما به اشتباهات آنهاست. به عنوان مثال، اگر کودک ما یک شوت آزاد را در طول بازی مهم فوتبال از دست داد، ما می‌توانیم این تجربه را با ارائه دیدگاهی متفاوت دوباره در چارچوب قرار دهیم. می‌توانیم چیزی شبیه این بگوییم: «شما بهترین تکنیک را به کار بردید و با وجود اینکه موفق نشدید، اکنون اطلاعات جدیدی در اختیار داریم. من می توانم به شما کمک کنم که در این مهارت حرفه‌ای شوید تا بتوانیم با هم یاد بگیریم و پیشرفت کنیم.» (پیشنهاد می‌شود مطلب عوامل ایجاد اختلال اضطراب نوجوانان را مطالعه کنید.)

اهداف قابل دستیابی را تعیین کنید: تعیین اهداف قابل دستیابی نیز می تواند مفید باشد، زیرا می تواند باعث شود کودکان بیشتر موفقیت را تجربه کنند و آنها را تشویق می کند تا به فعالیت های جدید ادامه دهند. تعیین اهداف قابل دستیابی، همراه با تقسیم وظایف به مراحل کوچکتر، می تواند احساس موفقیت را افزایش دهد.

نتیجه

پرورش کودکان تاب آور آسان نیست. این شامل آموزش تعدادی مهارت دیگر به فرزندانمان است تا بتوانند بر هنر «برخاستن و تلاش دوباره» تسلط پیدا کنند. از مدلسازی رفتار برای آنها گرفته تا آموزش نحوه حل مسئله، اصلاح مجدد اشتباهات و کمک به آنها برای تعیین اهداف کوچک قابل دستیابی، فرآیندی پیچیده است. تاب آوری مهارتی است که در طول زمان ایجاد می شود و توانایی ما برای انعطاف پذیری اغلب به تعهد ما به تمرین مهارت های مرتبط ذکر شده در این مطلب بستگی دارد. تمرکز بر ایجاد یک مهارت در یک زمان، به تدریج انعطاف پذیری کودک شما را در طول زمان افزایش می دهد. این نیاز به صبر دارد، اما تمرین و ایجاد ذهنیت رشد به فرزند شما کمک می کند تا در بزرگسالی به فردی انعطاف پذیر که همیشه آرزو داشتید تبدیل شود.

محمد امین مختاریان

مطالب مشابه:

• تقویت عزت نفس کودکان در تعطیلات تابستانی
• چگونه به نوجوانان و جوانان مضطرب کمک کنیم؟
• بی‌حوصلگی کودکان، راهی برای افزایش خلاقیت
• 4 نکنه مهم برای آگاهی از احساسات کودکان
• چرا نوجوان شما به حرف گوش نمی دهد؟
• اضطراب کودکان از تشخیص تا درمان
• چطور با کودک «لجباز» برخورد کنیم؟
• مزایای بازی کودکان در خارج از منزل
• روانشناس کودک