نکات کلیدی این مطلب:
- سر و صدای زیاد با از دست دادن سالانه 1.6 میلیون زندگی سالم در اروپای غربی مرتبط است.
- سر و صدای زیاد با بیماری های قلبی عروقی و مشکلات روانی مرتبط است.
- سر و صدای شبانه می تواند خواب را مختل کند و منجر به فشار استرس اضافی بر بدن شود.
کلینیک روانشناسی و مددکاری آوان – وقتی درباره آلودگی صحبت می کنیم، اغلب به چیزهایی مانند زباله، دود و… فکر می کنیم. ما همچنین تمایل داریم به انواع خاصی از آلودگی به عنوان تأثیر بر اندام های خاص فکر کنیم. به عنوان یک مثال بسیار واضح، ما تشخیص می‌دهیم که کیفیت پایین هوا می‌تواند بر سلامت ریه‌ها تأثیر بگذارد یا آب و غذای آلوده می‌تواند باعث مشکلات گوارشی شود.
وقتی شروع به صحبت در مورد سایر اشکال آلودگی می کنیم، مانند آلودگی نوری یا آلودگی صوتی، اثرات آنها بر بدن انتزاعی تر می شود و رابطه ضعیف تر می شود. درست است، صداهای بسیار بلند مطمئناً می‌توانند به گوش‌ها آسیب بزنند و منجر به وزوز گوش شوند، اما این تصور که سلامت و رفاه کلی فرد می‌تواند در طول زمان تحت تأثیر نامطلوب آلودگی صوتی قرار گیرد، غیرضروری به نظر می‌رسد. متأسفانه، علائمی وجود دارد که دلیل هشدار را ضروری می کند.
استرس چیست؟
استرس بخشی از زندگی است. همیشه بوده است، همیشه خواهد بود، و رواج آن باعث شده است که بسیاری از ما به آن به صورت مبهم یا استعاری فکر کنیم. شاید ما آن را به عنوان یک احساس فشار تصور کنیم. در حالی که این امر در میان افراد با و بدون پیشینه پزشکی رایج است، تعریفی رسمی از استرس وجود دارد که معتقدم واضح و کمتر انتزاعی است. استرس “وضعیت هموستاز یا تعادل تهدید شده ناشی از نیروهای نامطلوب درونی یا بیرونی (استرس‌ها) است.” نویسندگان در ادامه خاطرنشان می‌کنند که استرس «با مجموعه‌ای پیچیده از پاسخ‌های فیزیولوژیکی و رفتاری با هدف حفظ، برقراری مجدد تعادل بهینه بدن مقابله می‌کند».
هر موجود زنده ای در طول زندگی خود با استرس مواجه می شود، اما نکته مهم این است که هر موجودی نیز تکامل یافته است تا با مکانیسم های مقابله ای به استرس پاسخ دهد که بدن آنها را به حالت تعادل یا هموستاز برمی گرداند. از باکتری ها گرفته تا پستانداران پیچیده ای مانند ما، ابزارهایی در اختیار داریم تا به استرس واکنش نشان دهیم، عوامل استرس زا را کاهش دهیم و تعادل را بازیابی کنیم.
در مهره داران، پاسخ استرس در درجه اول تحت دامنه سیستم عصبی خودمختار (ANS) قرار می گیرد، که فرآیندهای حیاتی مانند ضربان قلب، عروق و حتی برانگیختگی جنسی را از طریق ترشح هورمون های استرس و سایر پاسخ های عصبی فیزیولوژیکی تنظیم می کند. این سیستم از دو بخش تشکیل شده است: سیستم عصبی سمپاتیک (SNS) که بدن ما را برای خطر آماده می کند و سیستم عصبی پاراسمپاتیک (PSNS) که پس از پایان تهدید ما را به حالت آرامش نسبی برمی گرداند. SNS مسئول چیزی است که به عنوان پاسخ به جنگ یا فرار شناخته می شود، در حالی که دامنه PSNS استراحت و هضم است.
بخش‌های بسیار زیادی از سیستم وجود دارد که نمی‌توان به طور مفصل توضیح داد، اما سیستم هشدار مرکزی SNS شایسته توجه ویژه است. این محور که به عنوان محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) شناخته می شود، از ناحیه ای از مغز به نام هیپوتالاموس، غده هیپوفیز و غدد فوق کلیوی تشکیل شده است. این سه جزء به طور هماهنگ عمل می کنند تا زمانی که ما احساس خطر می کنیم، آبشار هورمونی و عصبی را آغاز کرده و SNS را فعال می کنند. ممکن است باور داشته باشیم که مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم برای مقابله با مشکلات انسانی داریم، به‌ویژه آن‌هایی که ضرب‌الاجل‌ها و ناامیدی‌ها را با فناوری مدرن مدیریت می‌کنند، اما محور HPA همچنان بدون توجه به منبع استرس (حتی استرس مزمن و سطح پایین) فعال می‌شود.
این می تواند مشکل ساز شود. وقتی استرس ثابت و طاقت فرسا می شود، PSNS ممکن است نتواند بدن را به حالت هموستاز یا تعادل برگرداند. در عوض، استرس حل نشده شروع به تظاهر به استرس اکسیداتیو و التهاب سیستمیک می کند که می تواند منجر به فشار خون، سفت شدن عروق خونی، تجمع پلاک و حتی علائم روانی مانند اضطراب و افسردگی شود. در صورت حل نشدن، این مشکلات می توانند به چاقی و دیابت کمک کنند و همچنین خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی جدی و حتی برخی از اختلالات خود ایمنی را افزایش دهند.
آیا سر و صدا می تواند باعث پاسخ به استرس شود؟
پاسخِ بسیار ساده بله است که بسیار هم رایج است. اگر تا به حال از سر و صدا آزرده خاطر شده اید، به احتمال زیاد پاسخ استرس مرتبط با صدا را تجربه کرده اید.
مهمتر از آن، اگر قرار گرفتن ساده در معرض نویز همه مشکلات ذکر شده در بالا را ایجاد می کرد، ما در دردسر بزرگی قرار می گرفتیم. ما تحت تأثیر عوامل استرس زایی هستیم که SNS را درگیر نگه می دارند و صدای بیش از حد فقط یک مزاحم است. در واقع، سر و صدا به خودی خود باعث آسیب نمی شود و این پاسخ احساسی ما به سر و صدای زیاد است که باعث ایجاد مشکلات می شود. اگر ما توسط سایر عوامل استرس زا بمباران نمی شدیم، احتمالاً منجر به یک واکنش عاطفی نامطلوب یا هیچ یک از اثرات نامطلوب ذکر شده در بالا نمی شد.
این اثرات مهمتر از آن چیزی است که ممکن است تصور شود. سازمان بهداشت جهانی این مشکلات را در گزارشی در سال 2011 اندازه‌گیری کرد و به این نتیجه رسید که سروصدای بیش از حد ناشی از حمل‌ونقل مسئول از دست دادن سالانه 1.6 میلیون زندگی سالم فقط در میان مردم اروپای غربی است. در سال 2015، آژانس محیط زیست اروپا گزارشی منتشر کرد که سر و صدای بیش از حد ناشی از حمل و نقل (خودروها، کامیون ها، قطارها و هواپیماها) باعث اضافه شدن 1.7 میلیون مورد فشار خون، 80000 بستری اضافی در بیمارستان و 18000 مرگ زودرس ناشی از بیماری عروق کرونر قلب یا سکته قلبی شده است.
با این حال عامل دیگری که می تواند صدای بیش از حد را مخرب تر کند زمان بندی آن است. در طول روز، سر و صدای زیاد می تواند باعث آزار و استرس شود. اما هنگامی که در شب رخ می دهد، به استرس تجمعی می افزاید، اما همچنین می تواند چرخه خواب فرد را مختل کند و تلاش های PSNS برای بازگرداندن بدن به حالت اولیه را مختل کند. حتی اگر افراد در سطح بیداری نباشند، سروصدا همچنان می تواند منجر به استرس شود.
کم کردن صدا
متأسفانه حذف سر و صدای زیاد در شب خارج از حوزه پزشکی است و نیازمند راهکارهای نظارتی و قانونی است. با این حال، بیمارانی که می‌دانند آلودگی صوتی باعث پاسخ استرس زیاد می‌شود، می‌توانند با خوردن یک رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب غیراشباع، فیبر، ویتامین C و پلی‌فنول‌ها (ترکیبات موجود در میوه‌ها و سبزیجات) اثرات استرس اکسیداتیو را کاهش دهند. آنها همچنین می‌توانند از برنامه ها یا اپلیکیشن های نویز سفید استفاده کنند، گوش‌گیر ببندند، یا به اتاق‌خواب‌های خود عایق صدا اضافه کنند تا صداهای شبانه را خفه کنند و به PSNS این فرصت را بدهند تا هموستاز یا تعادل را دوباره برقرار کند.
محمد امین مختاریان
مطالب مرتبط: