کلینیک روانشناسی و مشاوره آوان – توانایی و تجربه لذت جنسی یک ضرورت برای رفاه حال عمومی هر فرد است. داشتن یک زندگی جنسی شاد و سالم می تواند تا حد زیادی به ارتقای یک رابطه خوب با خود و شریک زندگیمان کمک کند. با این حال، برخی از افراد وجود دارند که رابطه جنسی به جای داشتن لذت و رضایت، برای آنها دردناک است.
سوالی که اغلب توسط مراجعین پرسیده می شود این است که چگونه با درد رابطه جنسی کنار بیاییم؟ در این مطلب، برخی از مواردی را که در مورد اختلالات درد دستگاه تناسلی می‌باشند را بیان می کنیم تا به زنان و شریک زندگی آنها که در جستجوی اطلاعات و درمان مناسب هستند کمک کنیم. (مردان همچنین می توانند از دردهای مربوط به فعالیت جنسی رنج ببرند، که به این موضوع در مطلب دیگری خواهیم پرداخت).
ما می دانیم که شکایات مربوط به درد دستگاه تناسلی کاملاً شایع است، اما از آنجا که بسیاری از زنان به دلیل خجالت یا شرم در بیان درد مرتبط با فعالیت جنسی به متخصصان بهداشت خود مردد هستند و متخصصین نیز اغلب سوال نمی کنند، شیوع این اختلالات به طور قابل توجهی دست کم گرفته شده است.
بنابراین بسیاری از زنان و همسرانشان در سکوت رنج می برند و به سادگی از کمک متخصصین برای رفع درد و بهبود کیفیت زندگی خود بهره مند نمی شوند. (پیشنهاد می شود مقاله وقتی میل جنسی مرد زندگی شما کم می شود را مطالعه کنید.)
زنان چه نوع دردی در دستگاه تناسلی را تجربه می کنند؟
دیسپارونیا (Dyspareunia) اصطلاحی است که به دردی مکرر یا مداوم اشاره دارد که قبل، در حین یا بعد از انجام رابطه جنسی اتفاق می افتد.
دیسپارونیای سطحی هنگامی است که ناراحتی در قسمت ورودی واژن یا ولو قرار داشته باشد، که شامل قسمت های خارجی اندام های تناسلی مانند لب های داخلی و خارجی (the labia)، کلیتور، مونس (mons) و حتی باز شدن مجرای ادرار، می باشد.
در مورد دیسپارونیا عمیق، احساس ناراحتی یا درد بیشتر در داخل بدن احساس می شود، به عمق واژن گسترش می یابد و در بعضی موارد درد در لگن پایین ایجاد می شود. این مورد می تواند با مقاربتی همراه شود که تمایل به دخول عمیق باشد.
برخی از زنان دیس پارونیا اولیه را تجربه می کنند که از اولین باری که اقدام به مقاربت می کنند اتفاق می افتد، در حالی که برخی دیگر دچار دیس پارونیا ثانویه می شوند که پس از مدتی (شاید حتی سالها) از رابطه جنسی بدون درد ظاهر می شود. (پیشنهاد می شود مقاله گوش دادن به موسیقی در هنگام رابطه جنسی را مطالعه کنید.)
اصطلاح دیگر، ولوودینیا (vulvodynia) است که می تواند برای توصیف رابطه دردناک استفاده شود.
اگرچه اصطلاحات دیسپارونیا و ولوودینیا اغلب به جای هم استفاده می شوند اما ولوودینیا بیشتر به عنوان درد مزمن دستگاه تناسلی تعریف می شود که بیش از سه ماه ادامه دارد. هیچ دلیل مشخصی ندارد و می تواند بدون تحریک ایجاد شود (این به معنای عدم وجود فعالیت جنسی یا لمس است) و این درد در قسمت ورودی واژن و ولو ایجاد می شود.
به عبارت دیگر، دیسپارونیا را می توان به عنوان عبارت توصیفی برای مقاربت دردناک به صورت کلی در نظر گرفت، در حالی که ولوودینیا برای فرج و یا ورودی واژن استفاده می شود که دردی مزمن و هم موضعی دارد. (پیشنهاد می شود مطلب چگونه به ما کمک می کند را مطالعه کنید.)
اختلال درد / ایجاد درد در ناحیه تناسلی
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که ارائه دهندگان خدمات بهداشت روان برای تشخیص اختلالات از آن استفاده می کنند، اکنون از اصطلاح “اختلال درد یا ایجاد درد در ناحیه تناسلی-لگن” استفاده می کند که شامل ولوودینیا (vulvodynia) و دیسپارونیا (dyspareunia) می باشد، همچنین واژینیسموس (vaginismus) وضعیتی است که در آن مقاربت با اسپاسم عضلانی غیر ارادی مختل می شود و یا درد را هنگام تلاش برای نفوذ ایجاد می کند.
همانطور که قبلاً ذکر شد، بخاطر ننگ پیرامون مسئله بهداشت جنسی دشوار است که بتوان تعداد زنان مبتلا به اختلالات درد دستگاه تناسلی را تخمین زد، اما بر اساس یک بررسی جامع که در سال 2016 انجام شد، مشخص شد که 10 تا 28 درصد از زنان در سن باروری از ولوودینیا رنج می برند. مقاله اخیرتر که در سال 2020 منتشر شد، نشان داد که ولوودینیا 8 تا 10 درصد زنان در هر سنی را تحت تأثیر قرار می دهد.
به نظر می رسد نرخ ها با توجه به کشور و نحوه تشخیص و بررسی شرایط متفاوت هستند. به طور خاص، مطالعات در ایالات متحده آمریکا نشان داده است که تقریباً 16 درصد از زنان در طول زندگی خود ولوودینیا را تجربه می کنند و 7 تا 8 درصد از زنان در 40 سالگی علائم دارند. نکته قابل توجه این است که به نظر می رسد زنان جوان حتی قبل از 20 سالگی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این علائم هستند. (پیشنهاد می شود مقاله رابطه جنسی با چشم بسته یا باز؟ را مطالعه کنید.)
آنچه واقعاً ناراحت کننده است این است که مطالعات نشان می دهد تنها %60 از زنان با علائم ولوودینیا اقدام به درمان می کنند و %40 از این زنان هرگز تشخیص و درمان مناسب را دریافت نمی کنند. این امر منجر به افزایش زیاد این اختلالات در افراد مبتلا می شود.
در ادامه جمله ای از مقاله اولیه دکتر برگرون در مورد ولوودینیا آورده شده است: “اگرچه درد علامت مشخصه ولوودینیا است، اما اثر این اختلال گسترده است زیرا با کاهش میل جنسی، تحریک، تعداد دفعات رابطه جنسی و رضایت جنسی همراه است و می تواند بر روابط روانشناختی و روابط زنان و شرکای زندگی آنها تأثیر منفی بگذارد.”
تشخیص و درمان اختلال درد رابطه جنسی
دلایل زیادی می تواند باعث ایجاد درد جسمی در هنگام رابطه جنسی یا سکس شود. از آنجایی که رابطه جنسی یک پدیده روانشناختی اجتماعی است که شامل بدن، ذهن، تجربیات و پیام های فرهنگی ما می شود، درد جسمی در هنگام رابطه جنسی می تواند ناشی از فاکتور های مختلفی باشد.
عوامل بیولوژیکی
مسائل مربوط به بدن ما می تواند زمینه ساز اختلالات درد رابطه جنسی باشد (مانند مشکلات جسمی در دستگاه تناسلی یا سیستم تولید مثل، اختلال در عملکرد عضلات مانند عضلات کف لگن، عفونت ها، عدم تعادل هورمون ها، مشکلات سیستم عصبی محیطی مانند آسیب به اعصاب یا افزایش آن) فرآیندهای التهابی و مکانیسم های سیستم عصبی مرکزی مانند تغییر پردازش درد شامل افزایش حساسیت در مناطق مغزی که احساس درد را پردازش می کند. (پیشنهاد می شود مطلب 16 عامل اصلی خستگی جنسی را مطالعه کنید.)
عوامل روانی – اجتماعی
این عوامل شامل تجربیات و یادگیری ما در خانواده و فرهنگ می باشد. آیا به طور صحیح به ما آموخته اند که درباره جنسیت چه اعتقادی داشته باشیم؟ آیا تجربیات ما در مورد بدن و رابطه جنسی لذت بخش یا ناخوشایند بوده است؟ آیا ما تجربه های جنسی همراه با ضربه روحی یا تروما داشته ایم؟
تجارب ناخوشایند می تواند از خجالت به عنوان کودکی که توسط والدین یا شخصی دیگر به گونه ای نا مناسب لمس می شود تا رفتار های آسیب زایی که همسرمان با رعایت نکردن مرزهای ما به ما می زنند در نظر گرفته شود. داشتن سابقه آسیب جنسی می‌تواند به درد جسمانی که در طول رابطه جنسی تجربه می‌شود کمک کند . بنابراین، داشتن رابطه جنسی دردناک ممکن است بخشی از تجارب ناخوشایند باشد. (پیشنهاد می شود مقاله 3 روش استفاده از تاب آوری جنسی برای غلبه بر چالش های جنسی را مطالعه کنید.)
فرهنگ می تواند بر باورهای ما در مورد رابطه جنسی و لذت جنسی تأثیر گذار باشد. بعضی از فرهنگها در مورد چگونگی رابطه جنسی و تمایلات آن باز هستند و برخی دیگر محدودتر هستند. فرهنگ ها در برابری جنسیتی متفاوت هستند که عامل تاثیر گذاری در احساس زنان در مورد جنسیت خودشان است. قوانین و آموزه های دینی می تواند یک عامل کلیدی در چگونگی یادگیری ما در خصوص مسائل جنسی و به خصوص لذت جنسی باشد و ننگ پیرامون رابطه جنسی بزرگترین مانعی است که باعث می شود افراد نگاه متفاوتی به رابطه جنسی داشته باشند.
محمد امین مختاریان
مطالب مشابه: