فوبیای یک ترس غیر واقعی یا شدید از یک موقعیت، شی یا محیط خاص است. این ترس‌ها پایدار هستند و باعث می‌شوند افراد مبتلا به فوبیا از موقعیت‌هایی که ممکن است در معرض آن قرار بگیرند اجتناب کنند. به عنوان مثال، فرد ممکن است فوبیا از ملاقات های پزشکی یا دندانپزشکی، ارتفاع، پرواز، آسانسور یا عنکبوت داشته باشد. خوب است که بدانید فوبیا در مجموعه اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد. در ادامه این مطلب با انواع فوبیا آشنا خواهید شد و همینطور علت و روش درمان آن را نیز توضیح خواهیم داد.

DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) فوبیاهای را به پنج دسته کلی تقسیم می کند:

حیوانات، مانند ترس از عنکبوت، سگ یا حشرات.
محیط طبیعی، مانند ترس از ارتفاعات یا رعد و برق.
خون، جراحت، و تزریق، مانند ترس از سوزن یا اقدامات پزشکی.
موقعیتی، مانند ترس از پرواز یا سوار شدن در آسانسور.
دیگران، مانند ترس از استفراغ یا خفگی.

افراد مبتلا به فوبیا اغلب می دانند که اضطراب آنها با خطری که توسط شی یا موقعیت ایجاد می شود، تناسب ندارد. با این وجود، فوبیا می تواند باعث اضطراب شدید و حتی حملات پانیک در فردی شود که با موقعیت یا شیئی که از آن می ترسد مواجه می شود.

فوبیاها می توانند در هر سنی ظاهر شوند، اما معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شوند و علائم می توانند مادام العمر باشند. بر اساس DSM-5، این وضعیت در زنان دو برابر بیشتر از مردان رخ می دهد. حدود 75 درصد از افراد مبتلا به فوبیا بیش از یک فوبی دارند و یک بیمار متوسط دارای سه فوبی است.

طبق DSM، در سطح جهانی، کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین اختلال فوبیا یا هراس را به میزان قابل توجهی کمتر گزارش می کنند که بین 2 تا 4 درصد است.

علائم فوبیا

ترس یا اضطراب عمیق در مورد یک شی یا موقعیت خاص، که ممکن است منجر به گریه، سفت شدن، فرار از موقعیت یا حمله پانیک شود.

شی یا موقعیت همیشه ترس یا اضطراب تقریباً فوری را برمی انگیزد.
فرد فعالانه از شی یا موقعیت اجتناب می کند.
خطر ناشی از شی یا موقعیت با ترسی که تجربه می شود متناسب نیست.
فوبیا زندگی روزمره فرد را مختل می کند.

در کودکان، یک فوبی خاص معمولاً باعث گریه، عصبانیت یا ترس می شود.

بسیاری از افراد مبتلا به فوبیا، سبک زندگی خود را تغییر می دهند و تا حد امکان از ترس خود جلوگیری می‌کنند. به عنوان مثال، نقل مکان به منطقه ای که در آن حیوانات خاصی کمیاب هستند یا جایی که مترو وجود ندارد.

برای تشخیص فوبیا، علائم باید حداقل به مدت شش ماه ادامه داشته باشند و ناشی از اضطراب اجتماعی، اضطراب جدایی، آگورافوبیا (اختلالی اضطرابی است که به هراس و ترس از حضور در مکان‌هایی باز و شلوغ، مانند سینما، مراکز خرید، پایانه‌های ترابری و فرودگاه‌ها و … اشاره دارد.)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا اختلال وسواس فکری-عملی نباشد.

رایج ترین فوبیاها کدامند؟

فوبیاهای زیادی وجود دارد که برخی از آنها در بین مردم رایج است، بسیاری از آنها نادر هستند و برخی از آنها آنقدر خاص هستند که هیچ اصطلاحی آنها را توصیف نمی کند. برخی از رایج ترین فوبیاها عبارتند از:

آراکنوفوبیا (Arachnophobia): ترس از عنکبوت

تریپانوفوبیا (Trypanophobia): ترس از تزریق

آگورافوبیا (Agoraphobia): ترس از ناتوانی در فرار از یک مکان

نیکتوفوبیا (Nyctophobia): ترس از تاریکی

اوفیدیوفوبیا (Ophidiophobia): ترس از مارها

کولروفوبیا (Coulrophobia): ترس از دلقک ها

آکروفوبیا (Acrophobia): ترس از ارتفاع

آئروفوبیا (Aerophobia): ترس از پرواز

سینوفوبیا (Cynophobia): ترس از سگ

آسترافوبیا (Astraphobia): ترس از رعد و برق و رعد و برق

چگونه بفهمم فرزندم فوبیا دارد؟

ترس بیش از حد در کودکان خردسال رایج است اما به ندرت منجر به فوبیای مادام العمر می شود. یادگیری در مورد جهان بخشی طبیعی از رشد کودک است و این امر مستلزم ترسیدن از برخی از چیزهایی است که کودک کشف می کند. بیشتر اوقات، این ترس ها با گذشت زمان از بین می روند. هنگامی که ترس خاص کودک برای ماه ها یا سال ها باقی می ماند و اگر اضطراب و اجتناب قابل توجهی از چیزی که از آن می ترسد نشان دهد، تشخیص فوبیا با مشورت یک متخصص امکان پذیر است.

فوبیا چقدر رایج است؟

طبق DSM-5، شیوع فوبیا در ایالات متحده بین هفت تا نه درصد از جمعیت است. تحقیقات دیگر تغییراتی را پیدا می کند که بین 3 تا 15 درصد جمعیت را شامل می شود. یک مطالعه نشان داد که فوبیای محیطی شایع ترین است، در حالی که فوبیای حیوانات کمتر شایع است، و فوبیای تزریق خون کمترین شیوع را دارند.

سن شروع فوبیا از چند سالگی است؟

بیشتر فوبیاها در دوران کودکی شروع می شوند، اما سن شروع آن می تواند بسیار متفاوت باشد. تحقیقات نشان داده است که برای فوبیای حیوانات، میانگین سن شروع آن حدود 7 سالگی و برای فوبیای تزریق خون حدود 9 سالگی است، در حالی که میانگین سن شروع کلاستروفوبیا (ترس از گیر افتادن در یک مکان تنگ) 20 سالگی است.

علت ابتلا به اختلال فوبیا

در حالی که علت دقیق آن ناشناخته است، به نظر می رسد برخی عوامل و ویژگی های شخصیتی خطر ابتلا به فوبیا را افزایش می دهد. روان رنجوری و نگرانی های مکرر نیز ممکن است این خطر را افزایش دهد.

برخی از تجربیات خاص می تواند خطر را نیز افزایش دهد، مانند داشتن والدین بیش از حد محافظت کننده، از دست دادن والدین، سوء استفاده جنسی یا فیزیکی و آسیب های ناشی از ترس خاص.

ژنتیک نیز ممکن است نقش داشته باشد. افرادی که خویشاوند درجه یک با فوبیا دارند، احتمال بیشتری دارد که همان فوبیای خاص را داشته باشند.

فوبیا ژنتیکی است یا آموخته شده؟

فوبیا گاهی اوقات به دنبال یک رویداد آسیب زا (مانند حمله توسط یک حیوان)، مشاهده دیگران در حال گذر از یک رویداد آسیب زا (مانند تماشای غرق شدن کسی)، یا یادگیری در مورد یک رویداد آسیب زا (مانند سقوط هواپیما) ایجاد می شود. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به فوبیا، نمی توانند دلیل شروع فوبیای خود را به خاطر بیاورند و بیشتر افرادی که حوادث آسیب زا را تجربه می کنند، نسبت به آنچه برای آنها اتفاق افتاده است، فوبیا ایجاد نمی کنند.

با این حال، شواهدی مبنی بر مبنای ژنتیکی فوبیا وجود دارد، اما طبق تحقیقات، بیشتر به عنوان روان رنجورخویی یا اضطراب نشان می دهد تا به عنوان یک فوبی خاص. همچنین ممکن است فوبیا ارثی باشد، اما نه از طریق ژن. نگرش ها و ترس های خانواده را می توان از طریق نسل ها آموزش داد.

آیا فوبیا بر مردان و زنان تأثیر متفاوتی دارد؟

طبق DSM-5 زنان دو برابر بیشتر از مردان در معرض فوبیا هستند. تحقیقات نشان می دهد که زنان بیشتر از مردان به فوبیای حیوانات، فوبیای موقعیتی و فوبیای محیطی مبتلا می شوند، در حالی که میزان فوبیای تزریق خون در زنان و مردان تقریباً برابر است.

آیا فوبیا نتیجه تکامل است؟

نقش تکامل انسان در ایجاد فوبیا موضوعی است که در دنیای دانشگاهی مورد بحث است. در حالی که بسیاری از فوبیاها مربوط به ارگانیسم‌هایی هستند که می‌توانند ما را بکشند، مانند مارها، عنکبوت‌ها و بلندی‌ها، سایر فوبیاها با این شرایط مطابقت ندارند. فوبیا از شیرها که می‌توانست انسان‌های پارینه سنگی را بکشد نادر است، در حالی که فوبیا از راب‌ها که فشار تکاملی بسیار کمتری دارند، شایع‌تر هستند. آراکنوفوبیا (ترس از عنکبوت) یکی از رایج ترین فوبیاها است، اما تنها 0.1 درصد از عنکبوت ها خطرناک هستند. سایر فوبیاها، مانند فوبیاهای پرواز یا رانندگی، به سادگی در ذهن نیاکان تکاملی ما وجود نداشتند. برخی تمایل به توضیح پدیده های مدرن از طریق تکامل را “مغالطه انطباقی” می نامند.

مقابله با فوبیا

درمان شناختی-رفتاری (CBT) همراه با مواجهه درمانی، رویکرد پیشرو برای درمان فوبیای خاص است. مداخلات CBT به تغییر تفکر و رفتارهایی که در موقعیت های خاص باعث ناراحتی می شوند کمک می کند.

در مواجهه درمانی، یک درمانگر معمولاً بیمار را به سمت قرار گرفتن تدریجی واقعی یا مجازی با شی یا موقعیتی که از آن می ترسد هدایت می کند که گاهی همراه با تمرینات آرامش بخش است. واقعیت مجازی به‌عنوان ابزاری برای مواجهه درمانی نویدبخش است و ممکن است فرصتی برای دسترسی به افراد بیشتری با مراقبت‌های در دسترس و مقرون به صرفه باشد.

داروهایی مانند مسدودکننده های بتا گاهی اوقات برای کاهش اضطراب، عمدتاً در کوتاه مدت، مانند زمانی که یک موقعیت ترسناک ضروری یا اجتناب ناپذیر است، استفاده می شود.

خطرات داشتن فوبیای خاص چیست؟

افراد مبتلا به فوبیا ممکن است به دلیل شرایطی دارند دچار افت کیفیت زندگی شوند که این با سایر اختلالات اضطرابی سازگار است. احتمال اقدام به خودکشی در افراد مبتلا به فوبیا تا 60 درصد بیشتر از افراد بدون تشخیص است. با این حال، این احتمال وجود دارد که این نرخ های بالا در درجه اول به دلیل همبودی با اختلالات شخصیت و سایر اختلالات اضطرابی باشد.

آیا فوبیا قابل درمان است؟

یکی از درمان های پیشرو برای فوبیا، مواجهه درمانی است که در آن فرد به آرامی و به تدریج در معرض عاملی قرار می گیرد که از آن می ترسد. اگر بیمار از مارها می ترسد، این درمان می تواند با یادگیری در مورد مارها، تماشای تصاویر مارها، در دست گرفتن یک مار اسباب بازی، رفتن به باغ وحش برای تماشای مارهای واقعی و در نهایت با در دست گرفتن مار زنده شروع شود.

این درمان لزوماً یک فوبیا را “درمان” نمی کند، اما می تواند به بیمار کمک کند تا در مواجهه با ترس، پاسخ های منطقی تری ایجاد کند. یک بیمار موفق هنوز ممکن است مارها یا دلقک ها را دوست نداشته باشد، اما ممکن است وقتی در معرض عوامل محرک قرار می گیرد، دیگر با وحشت واکنش نشان ندهد.

شما می توانید بصورت آنلاین وقت بگیرید ویا برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره تلفن 09900064001 تماس بگیرید.

مطالب مشابه: